Cimicifuga, ook wel bekend als zwarte cohosh, is een kruid dat afkomstig is uit Noord-Amerika. Het is al honderden jaren gebruikt voor medicinale doeleinden. In dit artikel lees je meer over wat cimicifuga is, waarvoor het wordt gebruikt en enkele belangrijke waarschuwingen.

Cimicifuga is een kruidenplant die traditioneel wordt gebruikt in de natuurgeneeskunde. Ze behoort tot de familie van de ranonkelfamilie en komt voornamelijk in het oosten van de Verenigde Staten en Canada voor. De wortel van de plant wordt gebruikt voor medicinale doeleinden. Het kruid staat bekend onder verschillende namen, zoals zwarte cohosh, snakeroot en black bugbane. In Nederland is het vooral bekend onder de naam zilverkaars.

Gebruik van cimicifuga

Cimicifuga zilverkaars wordt voornamelijk gebruikt voor de behandeling van symptomen gerelateerd aan de menstruatiecyclus en menopauze. Hoewel de exacte werkingsmechanismen van zilverkaars nog niet volledig zijn begrepen, wordt aangenomen dat het kruid actieve bestanddelen bevat die oestrogeenachtige effecten op het lichaam kunnen hebben, zoals triterpeenglycosiden, flavonoïden en fytosterolen. Deze stoffen kunnen de hormonale balans in het lichaam beïnvloeden en helpen bij het verminderen van verschillende symptomen.

Menstruatieproblemen

Cimicifuga wordt vaak gebruikt voor de behandeling van vrouwen die last hebben van menstruatieproblemen, zoals pijnlijke menstruatie, zware menstruatiebloedingen, premenstrueel syndroom (PMS) enzovoort. Het kruid kan helpen bij het verminderen van de pijn en het reguleren van de menstruatiecyclus.

Menopauze

Het gebruik van cimicifuga kan ook helpen bij het reguleren van hormonale onevenwichtigheden die optreden tijdens de menopauze, zoals opvliegers, nachtelijk zweten, stemmingswisselingen en slaapproblemen. Onderzoek heeft aangetoond dat cimicifuga significant verlichting kan bieden bij menopauzale symptomen; een systematische review en meta-analyse van klinische studies concludeerde dat zilverkaarsextract effectiever was dan een placebo bij het verminderen van opvliegers en het verbeteren van de slaapkwaliteit.

Plantaardige remedie

Een belangrijk voordeel van het gebruik van cimicifuga is dat het een natuurlijke behandelingsoptie is. Veel vrouwen geven de voorkeur aan het gebruik van plantaardige remedies in plaats van hormoonvervangende therapie, die gepaard kan gaan met bijwerkingen en risico’s. Zilverkaars wordt over het algemeen goed verdragen en heeft relatief weinig bijwerkingen.

Het is echter belangrijk op te merken dat niet alle studies unaniem zijn in hun bevindingen over de effectiviteit van zilverkaars. Sommige onderzoeken hebben geen significante voordelen aangetoond ten opzichte van een placebo. Daarom is het altijd raadzaam om met een zorgverlener te praten voordat je begint met het gebruik van cimicifuga of andere supplementen, vooral als je al bestaande gezondheidsproblemen hebt of medicijnen gebruikt.

Naast de hierboven genoemde toepassingen wordt cimicifuga ook gebruikt voor de behandeling van andere aandoeningen, zoals artritis, reumatoïde artritis, osteoporose en depressie. Er is echter nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om deze toepassingen te ondersteunen.

Daarnaast wordt aanbevolen om, in verband met de mogelijke oestrogene werking, een contra-indicatie op te nemen voor personen met hormoonafhankelijke borstkanker en bij personen onder de 18 jaar. Wees ook voorzichtig bij de combinatie van cimicifuga met geneesmiddelen die schadelijk zijn voor de lever. Welke dat allemaal zijn kun je altijd navragen bij je apotheek, maar wist je dat bijvoorbeeld paracetamol ook heel schadelijk is voor de lever bij hogere doseringen (meer dan 6 tabletten per dag)?

En wist je dat NAC (Cysteine) als een detox voor de lever kan werken om de schadelijkheid van paracetamol te verminderen? Ik adviseer daarom altijd om een NAC 500mg capsule in te nemen indien je 4 tot maximaal 8 paracetamol 500mg per dag inneemt om de lever extra te ondersteunen bij de ontgifting hiervan.

Geneesmiddelinteracties

Met welke reguliere geneesmiddelinteracties moeten we nu rekening houden als we cimicifuga willen inzetten? Cimicifuga kan interageren met bepaalde medicijnen, waaronder hormoontherapie en antistollingsmiddelen; dat zijn geneesmiddelen die het bloed verdunnen ter voorkoming van een infarct. Een studie uit 2013 gepubliceerd in het tijdschrift Menopause onderzocht de effecten van cimicifuga op tamoxifen, het middel dat vaak wordt ingezet bij vrouwen met borstkanker. De studie concludeerde dat cimicifuga de blootstelling aan tamoxifen kan verminderen, waardoor de werkzaamheid ervan kan worden verminderd. Cimicifuga kan de effectiviteit van hormoontherapie verminderen door de oestrogeenreceptoren te blokkeren.

Een overzichtsartikel uit 2018 onderzocht de interacties en contra-indicaties van cimicifuga met andere geneesmiddelen. Het artikel concludeerde onder andere dat het gebruik ervan gecontra-indiceerd kan zijn bij patiënten met hormoonafhankelijke aandoeningen. Wees bijvoorbeeld voorzichtig met de toepassing van cimicifuga indien borstkanker voorkomt in de familie. Een andere belangrijke interactie is dat cimicifuga mogelijk de werkzaamheid verlaagt van cisplatine, dat is een sterkwerkend geneesmiddel dat bij bepaalde vormen van kanker wordt ingezet. Gezien deze zeer risicovolle interactie adviseer ik om geen cimicifuga bij chemotherapie met cisplatine te combineren tot hierover meer duidelijkheid is.

Bijwerkingen

Welke bijwerkingen kunnen optreden bij het gebruik van cimicifuga? De aanbevolen dosering is circa 40 mg per dag en vooral bij hogere doseringen kunnen duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, overgeven, vertraagde hartslag, zweten, visuele stoornissen, huidreacties en maagdarmklachten ontstaan. Hoewel zeldzaam, kunnen sommige mensen allergische reacties ontwikkelen bij het gebruik van cimicifuga.

Uit onderzoek blijkt verder dat cimicifuga kan helpen bij het verminderen van depressie en het verbeteren van de stemming door verhoging van de stof serotonine in de hersenen. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op bijwerkingen van antidepressiva, zoals slapeloosheid, angst en prikkelbaarheid. Dus wees hierop bedacht als je cimicifuga wilt combineren en een regulier antidepressivum gebruikt.

Cimicifuga kan menstruele en baarmoederstimulerende effecten hebben en zou theoretisch het risico op een miskraam kunnen vergroten. Vermijd daarom het gebruik tijdens de zwangerschap. Cimicifuga is een middel waarmee inmiddels veel ervaring is opgedaan en waarnaar studies zijn verricht. Ook is gebleken dat het bij de genoemde indicaties waardevol kan zijn, maar houd in de praktijk rekening met de beschreven interacties en onder andere de kans op leverschade.

Zilverkaars kan ook de werking van geneesmiddelen voor epilepsie, zoals carbamazepine en fenobarbital, verstoren, wat kan leiden tot verminderde effectiviteit van de behandeling. Als je zilverkaars wilt gebruiken, is het daarom belangrijk om dit altijd te bespreken met je arts of apotheker, vooral als je al andere medicijnen gebruikt of gezondheidsproblemen heeft. Je arts of apotheker kan je helpen bepalen of zilverkaars veilig voor je is en kan je adviseren over de juiste dosering en mogelijke bijwerkingen.

Bronnen

• The Natural Standard
• www.lareb.nl/media/gl0l50ix/signals_2019_overview_herbalsupplements- with-phytoestrogens. pdf#/media?mculture=nl-NL#/media/ media/edit/1337?mculture=nl-NL
• www.ntvg.nl/artikelen/acuutleverfalen- na-gebruik vanvoedingssupplementen
• Lontos S, Jones RM, Angus PW, Gow PJ. Acuut leverfalen geassocieerd met het gebruik van kruidenpreparaten die cimicifugabevatten. Med J Aust 2003;179:390-1. 
• Whiting PW, Clouston A, Kerlin P. Black cohosh and other herbal remedies associated with acute hepatitis.
• Med J Aust 2002;177:440-3
• Referentie: Ministerie VWS Aan de Minister voor Medische Zorg en Sport en de inspecteur-generaal van de NVWA Van de directeur bureau Risicobeoordeling & Onderzoek. Advies over de gezondheidsrisico’s van voedingssupplementen die cimicifugabevatten. Datum 17 juni 2020
• Lontos S, Jones RM, Angus PW, Gow PJ. Acute liver failure associated with the use of herbal preparations containing black cohosh.
• Med J Aust 2003;179:390-1.
• Levitsky J, Alli TA, Wisecarver J, Sorrell MF. Fulminant liver failure associated with the use of black cohosh.
• Dig Dis Sci 2005;50:538-9
• 1MHRA. Black cohosh (Cimicifuga racemosa) – risk of liver problems. Herbal Safety News July 2006. Available at: www.mhra.gov.uk/ home/idcplg?IdcService=SS_GET_ PAGE&useSecondary= true&ssDocNam e=CON2024131&ssTargetNodeId=663.
• Brar HS, Marathi R. Case of cholestatic drug-induced liver injury (DILI) associated with black cohosh.
• BMJ Case Rep 2021;14(5):e240408
• 1Natural Medicines. Black Cohosh: Professional Monograph. 2021. Available from: https:// naturalmedicines.therapeuticresearch. com/databases/food,-herbssupplements/ professional. aspx?productid=857.
• Doucette, C. D., & Forsyth, R. J. (2015). Warfarine interactie met cimicifuga(Cimicifuga racemosa). The Canadian journal of hospital pharmacy, 68(3), 238-240.
• Einbond LS, et al. Cimicifuga species identification, phytochemistry, and bioactivity of American black cohosh (Cimicifuga racemosa Nutt.). Menopause. 2013 Oct;20(10):985-91.
• www.orthokennis.nl/nutrienten/ zilverkaars
• Sara Rockwell , Yanfeng Liu, Susan A Higgins. Alteration of the effects of cancer therapy agents on breast cancer cells by the herbal medicine black cohosh. Breast Cancer Res Treat .2005 Apr;90(3):233-9
• Liu J, et al. “Cimicifuga species as an emerging cause of druginduced liver injury: a review of the literature.” Clinical Therapeutics. 2018 Sep;40(9):1440-1450.
• Rockwell S, Liu Y, Higgins SA. Alteration of the effects of cancer therapy agents on breast cancer cells by the herbal medicine black cohosh. Breast Cancer Res Treat 2005;90:233-9.
• Naser, B., Schnitker, J., Minkin, M.J., & de Arriba, S.G. (2011). Risk assessment of black cohosh (Cimicifuga racemosa) in menopausal women: a systematic review of clinical trials. Menopause, 18(11), 1160-1170.
• Anagnostou, K., Clark, S., Khan, D.A. (2013). Anaphylaxis to black cohosh: a case report. Journal of Investigational Allergology and Clinical Immunology, 23(1), 66-67.
• Dugoua JJ, Seely D, Perri D, et al. Safety and efficacy of black cohosh (cimicifuga racemosa) during pregnancy and lactation. Can J Clin Pharmacol 2006;13:e257-61.