Nu de gevaren van hormoonvervangende therapie vaststaan, willen we weten hoe het zit met de ‘bio-identieke’ alternatieven. Hoe goed of slecht zijn die?

Het was een zware tijd voor Jane Dales. De Britse was 52 toen de overgang zich in alle hevigheid aandiende. Haar hormonen waren totaal van slag. ’s Nachts lag ze te woelen, haar stemming schommelde op en neer en ze had vaak opvliegers. Ze kreeg ook een sombere kijk op het leven. ‘Ik had nergens zin in,’ herinnert ze zich. ‘Ik stond altijd positief in het leven, maar dat was totaal weg. Ik kwam aan. Mijn huid werd vliesdun en mijn haar viel met bosjes tegelijk uit. Ik was het liefst in een hoekje weggekropen. Ik voelde me wanhopig.’

Alleen al in de VS zijn er ongeveer 30 miljoen vrouwen die zich in de overgangsfase bevinden, ergens tussen hun 45e en 55e levensjaar. De fase waarin het opvallendste kenmerk van hun vermogen om zich voort te planten – de menstruatie – langzaam minder wordt en stopt. Hun oestrogeenspiegel daalt langzaam, en ook die van andere hormonen zoals progesteron. Oestrogeen maakt dat een vrouw vruchtbaar is. Het zorgt niet alleen voor de borsten en baarmoeder, maar ook voor de hersenen, botten, lever, het hart en andere weefsels. En het heeft allerlei andere functies, onder andere bij de vet- en glucosestofwisseling.

Het overgangsproces kan jaren duren en zorgt soms voor hormoonschommelingen die allerlei vervelende klachten geven: opvliegers, een droge vagina, slecht slapen, minder zin in seks en gewichtstoename. Vaak gebeurt dat in een levensfase waarin er al veel verandert: een leeg nest, ouders die meer zorg nodig hebben en een relatie die aandacht vraagt. Sommige vrouwen rollen fluitend door de overgang en merken er vrijwel niets van. Bij anderen, zoals Jane, eist hij alle aandacht op. Maar de grootste groep vrouwen heeft in de periode rond de menopauze – de laatste menstruatie – last van een aantal symptomen. Als deze vrouwen naar de huisarts gaan, krijgen ze soms hormoonvervangende therapie (HVT) voorgeschreven. Dat is meestal een combinatie van oestrogeen en progestageen, synthetische vervangers van de twee actiefste hormonen in hun lichaam. Maar er is altijd discussie geweest over de veiligheid van HVT en de meest recente onderzoeksresultaten zijn niet positief.

Risico op borstkanker

Een nieuwe, grootschalige analyse van gegevens van meer dan een half miljoen vrouwen, gepubliceerd in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet, heeft bevestigd dat synthetische hormonen tegen overgangsklachten het risico op borstkanker vergroten. Hoe hoger de dosering en hoe langer vrouwen ze slikten, des te groter het risico. Sterker nog, hun borstkankerrisico bleef nadat ze gestopt waren met de medicijnen nog meer dan tien jaar verhoogd.1 Deze resultaten komen overeen met die van het Amerikaanse Women’s Health Initiative, een grote vergelijkende studie uit 2002 waaraan ruim 160.000 postmenopauzale vrouwen meededen: vrouwen die niet meer menstrueerden. Uit die studie bleek dat vrouwen die hormonen slikten beduidend meer kans hadden op beroerten, dementie en borstkanker.2

Het onderzoek betekende een ramp voor HVT. In de anderhalf jaar na de publicatie halveerde het aantal recepten voor HVT in de VS.
Maar vrouwen in de overgang hadden jarenlang gehoord dat ze hun oestrogeen moesten aanvullen. ‘Er was dat medische bewijs, afkomstig van de farmaceutische industrie, dat vrouwen uit elkaar vallen als ze die medicijnen niet krijgen,’ vertelt Christiane Northrup, gepensioneerd gynaecologe. Ze schreef een aantal bestsellers over de overgang, waaronder De overgang als bron van kracht (Altamira, 2015).
Naast de reguliere geneeskunde ontstond er een hele industrie aan kruidengeneesmiddelen, voedingssupplementen en ‘bio-identieke’ hormonen om in die behoefte te voorzien.

Bio-identiek versus ‘gewoon’

Miljoenen vrouwen hoorden voor het eerst over bio-identieke hormonen door Suzanne Somers. Deze Amerikaanse zette de therapie meer dan tien jaar geleden in de schijnwerpers met haar boeken over dit onderwerp. ‘Door mijn hormonen te vervangen door bio-identieke hormonen, kreeg ik mijn leven terug,’ vertelde ze in 2009 enthousiast aan Oprah Winfrey. ‘Ik heb mijn gezondheid terug, mijn figuur, mijn geluk. Alles in mijn leven is beter.’
Bio-identieke hormonen zijn niet afkomstig van menselijke bronnen, maar worden gewonnen uit yam en soja. Hun moleculaire structuur is ‘identiek’ aan die van lichaamseigen hormonen. Ze passen precies in de hormoonreceptoren op de menselijke cellen, als het juiste puzzelstukje.

De farmaceutische preparaten die niet bio-identiek zijn, passen nergens precies, op geen enkele receptor. Er is gesleuteld aan hun structuur, zodat de fabrikant patent kan aanvragen en winst kan maken. Op natuurlijke stoffen kun je namelijk geen patent aanvragen. Maar wat het nog ingewikkelder maakt: sommige moderne farmaceutische producten zijn wél bio identiek. Farmaceutische bedrijven kunnen namelijk wel patent aanvragen op producten met een speciale ‘samenstelling’. Dan gaat het over de unieke combinatie, of de manier van toediening. Denk aan een speciale pil, crème, zetpil, pleister of een chirurgisch geïmplanteerd staafje met vertraagde hormoonafgifte. Voorstanders van bio-identieke hormonen omschrijven de verschillen vaak als natuurlijk versus synthetisch. Maar alle hormonen in farmaceutische middelen zijn synthetisch. Of het nou een exacte kopie is of niet, ze zijn altijd in een laboratorium gemaakt.

Neem het geval van Premarin, gewonnen uit de urine van drachtige merries. Dat is inderdaad een bio-identiek hormoon… voor paarden. Het past op de receptor voor paardenoestrogeen, en het past bijna op de receptor van mensen, maar het is veel sterker. Premarin is ‘natuurlijk’, want het is afkomstig uit de natuur. Maar het is voor mensen misschien wat onnatuurlijk om te slikken.
Michael Telford was vroeger medisch adviseur bij de fabrikant van Gestone (niet in Nederland op de markt), een bio-identiek hormoon uit de vezelachtige sisalplant. Hij legt uit dat het menselijk lichaam een basisstructuur heeft voor steroïden, waaruit het al zijn hormonen maakt. Deze basisstructuur ondergaat een aantal moleculaire veranderingen, wat geregeld wordt door de enzymen van verschillende organen, om in bijvoorbeeld progesteron en oestrogeen te veranderen.
Scheikundigen die zogenaamde ‘natuurlijke’ hormonen maken, imiteren dit proces. Ze beginnen met een molecule, afkomstig van een plant, die op deze basisstructuur lijkt. Die onderwerpen ze aan chemische reacties om een eindproduct te krijgen met dezelfde moleculaire structuur als die ons lichaam produceert. Maar er is niets natuurlijks aan hoe dat eindproduct is ontstaan.

Medicijnen vermomd als supplement

Voorstanders van bio-identieke hormoonvervangende therapie zeggen dat de meeste bijwerkingen van HVT zich voordoen bij synthetische progestagenen. En dat ‘natuurlijke’ progesteron veel minder risico’s heeft.
Ze halen vaak bepaalde studies aan, zoals een Frans onderzoek uit 2008, waaruit bleek dat het risico op invasieve borstkanker hoger was bij postmenopauzale vrouwen die oestrogeen en progestativa (progestagenen) slikten, dan bij degenen die oestrogeen en progesteron slikten.3

Maar inmiddels overleden Ellen Grant, die meedeed aan de eerste experimenten met de pil en HVT, en die een uitgesproken criticus werd van alle (wel en niet natuurlijke) hormoonsupplementen, zei: ‘Progesteron in de pil veroorzaakt dezelfde veranderingen in de cellen van het baarmoederslijmvlies, in enzymen en bloedvaten als progestagenen. Beide hormonen worden in verband gebracht met veelvoorkomende lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn en stemmingswisselingen. De verschillen die er zijn, gaan over de ernst van de bijwerkingen of hoe gevoelig iemand is, maar niet over de aard van de hormonen.’ Grant wees op onderzoek dat progesteron verband hield met kanker en aangeboren afwijkingen,4 en een studie waaruit bleek dat huidgel met progesteron de hoeveelheid oestradiol in het lichaam verhoogt. Oestradiol is een soort oestrogeen waarvan hoge waarden in verband zijn gebracht met baarmoederkanker.5

Het is alarmerend dat het label ‘natuurlijk’ van bio-identieke producten ervoor heeft gezorgd dat er minder getoetst en gecontroleerd wordt dan bij hun synthetische tegenhangers.
Critici van bio-identieke bereidingsapotheken zeggen dat deze hormoonpreparaten via de ‘achterdeur’ op de markt zijn gekomen, buiten de regulerende instanties om. Zo ontlopen ze het toezicht en de veiligheidsregels waaraan medicijnfabrikanten moeten voldoen. ‘In de VS is het een niet-gereguleerde, verborgen medicijnenindustrie geworden zonder deugdelijk toezicht, die onjuiste uitspraken doet en misleidende reclame maakt,’ aldus een studie uit 2017.6 Dat betekent dat vrouwen producten gebruiken zonder dat iemand de kwaliteit of bijwerkingen ervan in de gaten houdt.

Fontein der jeugd of medicalisering?

Zowel de reguliere gynaecologie als de anti-aging-geneeskunde zien hormonen als een onmisbare ‘fontein der jeugd’… maar die is wel drooggevallen. ‘Hormoonvervanging is niet anders dan insuline geven aan een diabeet of schildklierhormonen aan iemand met een traag werkende schildklier,’ zegt de gepensioneerde gynaecologe Barbara Taylor in een van haar populaire YouTube-video’s.

Specialisten als Taylor citeren bepaalde onderzoeken, zoals een Deense studie naar bijna 700.000 postmenopauzale vrouwen, waaruit blijkt dat lokale oestrogenen de kans op een hartinfarct bij vrouwen significant doen dalen.7 Lokale oestrogenen breng je op de huid of vaginaal aan. Hoe kunnen de hormonen die je lichaam jarenlang hebben verzorgd, die je cellen hebben gevoed en je huid en bloedvaten zacht hebben gehouden nou gevaarlijk zijn, zeggen de Deense onderzoekers.

Die filosofie vormt grotendeels de basis van de huidige anti-aging-geneeskunde. Maar anderen, zoals oud-gynaecologe Northrup, vinden dat de menopauze-industrie het natuurlijke verouderingsproces medicaliseert en geen respect heeft voor de natuurlijke ontwikkeling van de mens.  Vroeger ‘behandelden’ artsen overgangsklachten met een hysterectomie: de baarmoeder werd operatief verwijderd. En tegenwoordig schrijven artsen de pil voor zodra een tiener een kleine afwijking vertoont in haar menstruatiecyclus, om die te ‘normaliseren’. Hormoonvervangende therapie past in datzelfde rijtje. Na studies zoals die van de Women’s Health Initiative en The Lancet kun je je afvragen of een vrouw van 60 per se dezelfde hormoonwaarden moet hebben als toen ze 30 was.

Wonder of nachtmerrie?

De ervaringen van vrouwen zelf weerspiegelen de tegenstrijdigheden van hormoontherapie. Zo startte de Britse Jane Dales acht maanden geleden met een, op haar persoon afgestemd, bio-identiek hormoonpreparaat. Dat was na een reeks testen om schildklier- en bijnierproblemen uit te sluiten. ‘De verandering is ongelooflijk,’ zegt ze enthousiast. Ze heeft zelfs haar oude haardos terug. Maar andere vrouwen noemen bio-identieke hormoontherapie eerder een ‘nachtmerrie’ dan een droom die uitkomt. ‘Iedereen geeft hoog op van biohormonen, maar bij mij werden de klachten veel erger,’ vertelt een vrouw over haar bijwerkingen. ‘Voor mij was het een vreselijke en dure ervaring.

Mijn arts bleef maar tegen me zeggen dat ik moest volhouden. Maar zij voelde mijn lichaam niet.’Een andere vrouw kreeg last van waangedachten en paniekaanvallen, kort nadat ze met bio-identieke progesteroncrème was begonnen. Die waren zo erg dat ze moest worden opgenomen. Een vrouw van 35 die bio-identieke progesteroncrème voorgeschreven had gekregen, stopte er na twee weken weer mee toen ze ‘uit het niets paniekaanvallen, huilbuien, dwanggedachten, concentratieproblemen, slaapproblemen kreeg. Ik gebruik de crème al negen dagen niet meer en ik voel nog steeds de gevolgen.’

Sommige vrouwen vertellen dat ze hun arts hebben gesmeekt om hormoonimplantaten te verwijderen. ‘Ik epileer elke dag mijn bovenlip en haal de donkere haartjes weg,’ klaagt een vrouw over haar bio-identieke hormoonimplantaat. ‘Ik kan niet wachten tot die troep is uitgewerkt.’
Een andere vrouw aan wie was verteld dat ze progesteron op haar borsten moest smeren om borstkanker te voorkomen, kreeg die ziekte juist. Ze overweegt een rechtszaak tegen de Amerikaanse kliniek die haar de crème voorschreef.

Het probleem met hormonen

Hoe kunnen we deze uiteenlopende ervaringen verklaren? Bij hormonen is het cruciaal om precies de juiste dosering te bepalen. Een te hoge dosering vormt een reëel risico. Ook de manier van toedienen is belangrijk: veel therapeuten adviseren om bio-identieke hormonen niet in pilvorm te nemen. ‘Als je steroïdhormonen zoals progesteron en oestrogeen slikt, zul je hun natuurlijke stofwisseling ernstig verstoren,’ schreef arts en osteopaat Joseph Mercola op zijn website.
‘Slechts 10-15 procent van wat je slikt bereikt uiteindelijk het weefsel waarvoor het bedoeld is, dus je moet een dosis innemen die 500 procent hoger is dan wat je nodig hebt.’ De hormonen worden in de lever afgebroken tot metabolieten, en het teveel daarvan kan ongewenste bijwerkingen veroorzaken, zoals uit de verhalen hierboven blijkt.

Veel vrouwen gaan overstag door de bewering dat hormooncrèmes en -gels die je op je huid smeert veiliger zijn. Dat komt vooral doordat die niet als medicijn maar als ‘cosmetica’ op de markt komen en dus niet langs de regulerende instanties hoeven. Maar crèmes zijn ook niet zonder gevaren, zegt Mercola: ‘Ik heb gemerkt dat progesteroncrème weliswaar een ontzettend nuttig middel is, maar dat je er heel voorzichtig mee moet zijn.’
Bovendien verschillen de concentraties van producten die je bij de drogist koopt enorm. Dat bleek bijvoorbeeld toen een laboratorium 19 verschillende crèmes met progesteron analyseerde: de concentraties varieerden van nog geen 0,1 mg tot maar liefst 35 mg per 1 gram crème.8

De juiste dosering

Het is een hele kunst om bij hormonen het juiste evenwicht te vinden. Hormonen zijn piepkleine moleculen, die sterke signalen afgeven aan andere weefsels, waardoor er een domino-effect aan reacties op gang komt. ‘Je moet de juiste vorm van het hormoon kiezen, de juiste dosering, de juiste timing en de juiste manier van toedienen,’ zei Johnathan Wright, een pionier in bio-identieke hormoontherapie.Geen wonder dat veel vrouwen, zoals Northrup zegt, ‘het verkeerde spul in de verkeerde dosering krijgen, en dat het niet op de persoon wordt afgestemd’. Northrup adviseert de DUTCH: de Dried Urine Test for Comprehensive Hormones. Die geeft een nauwkeurig beeld van hormoonschommelingen gedurende een etmaal. ‘Sommige vrouwen doen het prima op bio-identieke hormonen,’ zegt ze, ‘terwijl anderen ermee moeten stoppen. Sommige vrouwen reageren goed op kruidensupplementen met plantaardige oestrogenen (fyto-oestrogenen) en bij anderen werken die weer niet.’

Northrup zegt dat ze zelf bio-identieke oestrogenen heeft geprobeerd en ‘die hielpen helemaal niet’. Maar ze neemt wel kruiden en schrijft haar cliënten Macawortel en Pueraria mirifica voor. Ze ziet vaak dat vrouwen erbij gebaat zijn.
Natuurlijk hoeft niet iedereen iets te slikken. ‘Er zijn heel veel manieren om je hersenen en je lichaam gezond te houden. Onderschat de invloed van je leefstijl niet,’ zegt Northrup. Denk aan:

• Lichaamsbeweging;
• ‘Schone’ voeding: geen bewerkte voedingsmiddelen;en zo min mogelijk suikers en koolhydraten;
• Voldoende zonlicht, zodat uw lichaam genoeg;
• Vitamine D heeft voor gezonde botten;
• Voldoende nachtrust;
• Meditatie om stress te verminderen;
• Magnesium voor gezonde botten;
• Onderliggende problemen aanpakken. Vaak krijgen de vrouwelijke hormonen de schuld van bijvoorbeeld minder zin in seks, maar er zijn genoeg andere mogelijke oorzaken. Denk aan problemen in de relatie, een oud trauma of uitputting.

Andere testen

De Londense natuurgeneeskundige Robert Jacobs vindt ook dat het geen zin heeft om het hormonale evenwicht te herstellen zonder onderliggende leefstijlproblemen aan te pakken. Hij adviseert vrouwen om zich te laten testen op immunologische reacties op voedselbestanddelen. Zo’n test ontdekt nauwelijks merkbare allergieën of auto-immuunaandoeningen die op hormonale klachten lijken of deze verergeren, zegt Jacobs.
Een ander probleem zijn de genetische verschillen in hoe we hormonen verwerken. ‘Als je hormonen gaat gebruiken, moet je zeker weten dat je lichaam die goed kan verwerken.’
Daarom laat Jacobs eerst een compleet hormonaal en genetisch profiel maken om te kijken waar de ‘zwakke plekken’ zitten en hoe het lichaam de hormonen verwerkt. Cytochrome P450-genen zijn bijvoorbeeld betrokken bij de afbraak van hormonen in de lever. Bij een bepaalde genetische variant hiervan heeft de lever daar meer moeite mee.

Voor die vrouwen is het belangrijk dat ze iets nemen – Jacobs gebruikt chlorofyline – om hun lever te helpen bij de afbraak van hormonen. Het maakt niet uit of het bio-identieke hormonen zijn (die hij niet voorschrijft) of fyto-oestrogenen van bijvoorbeeld rode klaver (die hij wel voorschrijft). Soms is het een kwestie van uitproberen om te kijken wat werkt. ‘Uiteindelijk,’ zegt Norhtrup, ‘moeten vrouwen op hun intuïtie afgaan. Je moet kiezen voor een goede kwaliteit van leven: hoe voel je je? En als je je goed voelt, zorg dan dat je minstens eens per jaar nagaat of dat nog steeds zo is.’

Maar voordat u start met het ‘uitproberen’ van bio-identieke hormonen – ook crèmes van de drogist – moet u nadenken over de risico’s die ze hebben. En raadpleeg een therapeut die er ervaring mee heeft.
Waar het op neerkomt is dat elke vrouw anders reageert op hormonen, dat die reactie vaak in de loop der tijd verandert, en dat hormonen niet ‘natuurlijk’ zijn of zo onschuldig als sommigen beweren. Verder zijn er geen langetermijnstudies gedaan naar de gevolgen, is er geen toezicht of regulerende instantie, en is er vaak een veiliger alternatief in de vorm van kruiden. Ga dus altijd extreem voorzichtig te werk.
Celeste McGovern, Emilie Croisier en Lynne McTaggart

BRONNEN
1 Lancet, 2019; pii: S0140-6736(19)31709-X
2 JAMA, 2002; 288: 321–33
3 Breast Cancer Res Treat, 2008; 107: 103–11
4 Dangerous Properties of Industrial and Consumer Chemicals, CRC Press, 1994, pp. 581
5 Percutaneous Absorption of Steroids, Academic Press, 1980, pp. 262
6 Climacteric, 2017; 20: 205–11
7 Eur Heart J, 2008; 29: 2660–8
8 Berek& Novak’s Gynecology, Lippincott Williams & Wilkins, 2019, pp. 544

---

‘Natuurlijke hormonen werden  bijna mijn dood’

In 2004 schreef Cathy Groves naar het vooraanstaande British Medical Journal over haar afschuwelijke nachtmerrie met progesteroncrème. Ze had een nare ervaring met de pil gehad, die invloed had op haar schildklier, en in haar zoektocht naar een alternatief om weer gezond te worden had ze een ‘natuurlijke’ crème gevonden. Ze volgde de instructies van de fabrikant op en gebruikte 20-30 mg per dag, verdeeld over een ochtend- en avonddosis.
‘Toen ik net met de crème was begonnen, in mei 2003, voelde ik me geweldig. Ik had meer energie en het lukte me beter om af te vallen dan in de vijf jaar ervoor. Ik had veel minder slaap nodig en had niet langer last van depressies,’ schreef ze.
Maar twee maanden later kreeg Cathy last van een felle pijn in haar benen, gevolgd door een blauwe bult en pijnlijke plek op haar kuit, die alsmaar erger werd.
‘Dat werd uiteindelijk de eerste van twee perioden met veneuze bloedstolsels in het halfjaar dat ik de crème gebruikte. Ik had er geen idee van dat progesteron, net als de pil, nauw samenhangt met trombose. Geen van mijn artsen heeft ooit verband gelegd tussen mijn bloedstolsels en de progesteron.’

Cathy’s rusthartfrequentie (hartslag in rust) werd torenhoog en bereikte 120 slagen per minuut. Ze had ook last van huilbuien, woede-uitbarstingen en aanvallen van misselijkheid en braken.
‘Toen ik niet meer kon ophouden met overgeven en niet meer kon eten, en dat al drie weken zo doorging, toen pas was er een arts die zei: “Nou, als er iets is wat zwangere vrouwen zo ziek maakt als een hond, dan is het progesteron. Daar zou ik als eerste naar kijken.” Op 26 oktober 2003 ben ik met de crème gestopt.’

Vanaf dat moment duurde het zes maanden voordat alle hormonen uit haar lichaam waren en voordat ze niet meer misselijk was.
‘De symptomen in die zes maanden dat ik herstelde van de crème zijn er haast te veel om op te noemen. Ik had last van vreselijke misselijkheid en braken, spijsverteringsproblemen zoals zuurbranden, perioden met diarree en perioden met obstipatie, onbeheersbaar schudden, acne en een extreem vette huid, overbeharing, depressie, angst, een tintelend-branderig gevoel aan de achterkant van mijn armen, nek en hoofd, slapeloosheid, overgevoeligheid voor medicatie en voedingsmiddelen, opvliegers en ernstige ontwenningsverschijnselen.’

---

Een echt natuurlijk alternatief

Veel vrouwen willen geen hormoonvervanging – bio-identiek of niet – tijdens de menopauze. Maar ze willen wel minder overgangsklachten, zoals opvliegers en vaginale droogheid.
Onder de vele kruidenpreparaten en supplementen die daarvoor te koop zijn, is Pueraria mirifica er een met unieke oestrogeenachtige eigenschappen.
P. mirifica is een houtachtige klimplant die in Thailand groeit, waar hij al eeuwenlang gebruikt wordt tegen veroudering.
In de Thaise volksgeneeskunde gebruiken zowel vrouwen als mannen de plant. Ze nemen dagelijks een klein stukje van de plantwortel, het equivalent van ongeveer 5 mg per kilo lichaamsgewicht. Dat kan helpen om huidrimpels tegen te gaan, haargroei te stimuleren en wit haar donkerder te maken, staar te verminderen, geheugenverlies tegen te gaan, kracht en vitaliteit te vergroten, reflexbewegingen te verbeteren, de bloedsomloop en eetlust te stimuleren en slaapproblemen te verminderen.
Uit de wortel van de plant zijn veel fyto-oestrogenen geïsoleerd die lijken op menselijk oestrogeen. Eén ervan is het bijzonder krachtige miroestrol, dat bepaalde oestrogeenreceptoren activeert. Een aantal dierstudies heeft de oestrogene werking van P. mirifica op het voortplantingsstelsel bevestigd. De plant blijkt de voortplantingsfunctie bij beide seksen te beïnvloeden, maar vooral bij vrouwen.1
In een dubbelblind gerandomiseerde gecontroleerde studie kregen 71 gezonde postmenopauzale vrouwen 24 weken lang ofwel een placebo of supplementen met 20, 30 of 50 mg P. mirifica. Het kruid bleek goed te werken tegen vaginale droogheid.2
In een ander dubbelblind gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek kregen vrouwen P. mirifica in dezelfde doseringen. Het bleek hun botstructuur te verbeteren en de botafbraak te vertragen.3
Uit studies naar de giftigheid bleek dat P. mirifica veilig was in deze doseringen. Maar pas op voor producten met onjuiste informatie op het etiket, want die zijn er ook. Ook zijn er vaginale crèmes met P. mirifica.

BRONNEN
1 Front Med, 2012; 6: 8–21
2 Menopause, 2007;14:919–24
3 Menopause, 2008;15:530–5

---

Zorgen over progesteroncrème

Hoewel sommigen beweren dat progesteroncrèmes te zwak zijn om te kunnen werken, waarschuwen anderen dat ze ernstige bijwerkingen hebben op de lange termijn. Maar over één ding zijn alle critici het eens: er is te weinig medisch bewijs om ze door vrouwen in de overgang te laten gebruiken. John Lee, een huisarts, ontwikkelde in de jaren 70 bio-identieke progesteroncrème. Deze werd destijds aan de ‘vrouw’ gebracht met verhalen over incidentele successen bij vrouwen die zich ‘beter voelden’ en over een verbeterde botdichtheid van zijn patiënten.

Er was geen enkel wetenschappelijk bewijs voor de werkzaamheid. Maar omdat de crèmes alleen maar ‘natuurlijke’ progesteron bevatten, was het niet noodzakelijk dat de Amerikaanse medicijnwaakhond FDA ze goedkeurde.1
In een aantal studies werd de crème vergeleken met een placebo. Er werd geen enkel gunstig effect gevonden voor overgangsklachten, zoals opvliegers, spierpijn, onrust en verminderde botstofwisseling.2
Onderzoekers hebben ook gewaarschuwd tegen speekseltesten. Sommige therapeuten gebruiken die om patiënten ervan te overtuigen dat de crème werkt. Maar zo’n test laat niet zien hoe weinig progesteron er in het bloed terechtkomt.3
Studies waarin de crèmes wél invloed hebben op de klachten, zijn helemaal reden tot zorg. Onderzoekers van het St. Luke’s Hospital in Pennsylvania deden de volgende ontdekking: als je dagelijks 20 gram progesteron op je huid smeert, heeft dat geen invloed op je botdichtheid, maar je hebt wel minder last van vasomotorische symptomen zoals opvliegers en nachtelijk zweten.4

Als dat echt zo is, schreef Ellen Grant, dan is dat ‘alarmerend bewijs’ dat vrij verkrijgbare crèmes het immuunsysteem net zo sterk kunnen onderdrukken als corticosteroïden. Die mag je natuurlijk uitsluitend gebruiken onder nauwkeurig medisch toezicht, vanwege de gevaren op de lange termijn. Uit een studie uit 2005 bleek dat Pro-Gest, een crème die je bij de drogist kunt kopen , bij een dosering van 2 maal daags 40 mg dezelfde werking had als een capsule van 200 mg die je slikt. Dat wijst erop dat de crème veel te sterk is om bij de drogist in het schap te mogen liggen.5

Daarnaast groeit de bezorgdheid over hoe de hormonen zich ophopen. Mercola legt uit dat zijn belangstelling voor de crèmes werd gewekt aan het begin van de jaren 90. Toen gingen miljoenen vrouwen ze gebruiken door het boek van John R. Lee, Menopauze: alles wat je dokter je niet vertelt.

Maar hij werd ‘langzaam maar zeker uit zijn droom geholpen’ toen hij zag dat de crèmes aan het begin meestal heel goed hielpen, maar uiteindelijk zonder uitzondering níet meer hielpen. Dat komt doordat de huid verzadigd raakt.
Ik ontdekte dat veel vrouwen die de crème gebruikten veel te hoge waarden van deze hormonen hadden,’ zei Mercola. ‘Progesteron is normaal gesproken een hormoon dat tijdens de menstruatiecyclus in wisselende hoeveelheden in het lichaam aanwezig is. Het lichaam reageert op een verandering op de concentratie.’ Als het constant uit het weefsel lekt, gebeurt dat niet.

Als de negatieve gevolgen eenmaal zijn begonnen, kan het maar liefst twee jaar duren voordat uw lichaam het opgebouwde overschot aan progesteron (en andere hormonen) kwijt is.
Grant had al die jaren al gelijk: geen hormoon is veilig, behalve als het door je eigen lichaam is geproduceerd. Ze schreef: ‘Met hormonen gaat het altijd zo: elke beroepsgroep gelooft graag in een toverformule om een lichamelijke aandoening te behandelen en negeert het bewijs voor veel grotere schade door het gebruik van hormoonvervangers.’

BRONNEN
1 Med J Aust, 2005; 182: 237–9
2 Menopause, 2003; 10: 13–8
3 Maturitas, 2002; 41: 1–6
4 ObstetGynecol, 1999;94: 225–8
5 J Clin Pharmacol, 2005;45:614–9