SOMS KOMEN AFTEN IN DE MOND TELKENS TERUG. STRESS KAN DE OORZAAK ZIJN, OF EEN TEKORT AAN OF OVERGEVOELIGHEID VOOR BEPAALDE VOEDINGSMIDDELEN. WAT KUNT U ERAAN DOEN EN HOE KUNT U ZE VOORKOMEN?

Recidiverende afteuze stomatitis (RAS), beter bekend als ‘afteuze mondulceraties’ of ‘aften’, is een pijnlijke aandoening waarbij een of meer kleine, rode, ringvormige zweertjes met een diameter van 1 tot 12 mm in het mondslijmvlies last veroorzaken. De aften kunnen overal in de mond ontstaan. Ze zijn vaak bedekt met een dun ‘pseudomembraan’. Naar schatting heeft ongeveer 20 procent van de mensen een of meer keren last van zulke zweertjes. De aften gaan meestal in een tot drie weken over, maar bij veel mensen blijven ze steeds terugkomen.
Oorzaken aanpakken
Wat precies de oorzaak van afteuze stomatitis is, is niet bekend, al is lang gedacht dat er een auto-immuunziekte aan ten grondslag lag1. Meer recent is echter vastgesteld dat er wel degelijk factoren zijn die ze veroorzaken of uitlokken, waaronder tekorten aan voedingstoffen, stress, bepaalde behandelingen en/of overgevoeligheid voor sommige voedingsmiddelen2,3,4.
• Voedingstekort hangt in mijn ervaring bij ongeveer 15 procent van de gevallen samen met afteuze stomatitis. Meestal is er dan een tekort aan ijzer, zink, foliumzuur of vitamine B12. In de praktijk blijkt dat wanneer iemand bij wie de aften telkens terugkomen, deze tekorten aanvult, de aandoening meestal geheel overgaat.
• Ginkgo biloba- preparaten, met ginkgolinezuur en ginkgosiden, staan erom bekend dat ze afteuze stomatitis uitlokken5. Maar volgens het gezondheidsbureau van de Duitse overheid, Commission E, lokken producten met een concentratie ginkgolinezuren van 5 ppm (parts per million) of lager de aandoening niet uit6.
• Stress is vaak een factor die bijdraagt aan het ontstaan van aften. Ze zijn vaak een teken dat de normale beschermingsmechanismen tegen ontstekingen minder goed functioneren.
• Reacties op voeding en omgevingsfactoren spelen een belangrijke rol bij aften. Wat we inademen of eten, komt als eerste in contact met het mondslijmvlies, dus ook de allergenen in de voeding of de ingeademde lucht komen in de mond terecht. Bij patiënten met afteuze stomatitis zien we vaak dat de concentratie antilichamen tegen antigenen uit voedingsmiddelen is verhoogd. Dat betekent dat er een allergische reactie is geweest7. Ook zijn er veel meer lymfocyten die IgE bij zich dragen: eiwitten die bij allergische reacties op voedingsmiddelen een rol spelen8. Een dieet waarin bepaalde allergenen worden uitgesloten, blijkt te kunnen helpen9. In mijn eigen praktijk heb ik bovendien gemerkt dat een bloedtest bij deze patiënten, met name de FACTest (Food Allergen Cellular Test), zeer nuttige informatie oplevert.
• Coeliakie verhoogt de kans dat er aften ontstaan sterk. Al dertig jaar is bekend dat wanneer patiënten met coeliakie gluten uit hun dieet schrappen RAS volledig geneest10.
• Chemotherapie en bestraling (van de hoofd/halsregio) kan ook mond- en slijmvliesontstekingen veroorzaken. De ontstekingen van de huid en slijmvliezen van deze patiënten zijn in een dubbelblinde klinische trial behandeld met mondspoelingen met Matricaria recutita (echte kamille, 15 druppels extract/100 ml warm water, zesmaal daags). De conclusie luidde dat vergeleken met patiënten die dezelfde hoeveelheid bestraling hadden gekregen met de gebruikelijke mondverzorging (een mondspoeling met 3 procent waterstofperoxide, zout en natriumbicarbonaat), de resultaten met kamille aanzienlijk beter waren dan met waterstofperoxide11.
• Levensmiddelen kunnen een rol spelen bij RAS. Het is mijn ervaring dat aften sneller genezen wanneer de patiënt voeding nuttigt die weinig dierlijke producten bevat, veel meervoudige koolhydraten en vrij is van bekende allergenen en van gluten.
Overige behandelingen
• Quercetine remt allergische reacties af. In mijn praktijk heb ik gemerkt dat quercetine vaak helpt bij moeilijk te behandelen gevallen.
• Gedeglycyrrhiniseerde drop (Glycyrrhiza glabra oftewel zoethout) in de vorm van een mondspoeling of kauwtablet, kan helpen12.
Harald Gaier
Harald Gaier is erkend natuurgenezer, osteopaat, homeopaat en kruidengenezer. Hij houdt praktijk bij de Allergy and Nutrition Clinic in Harley Street, Londen, en bij het Irish Centre of Integrated Medicine in County Kildare, Ierland (www.drgaier.com).

1J Pathol, 1969; 97: 481-483
2J Oral Pathol, 1978; 7: 418-423
3Am J Med, 1962; 32: 32-43
4Oral Surg Oral Med Oral Pathol, 1982; 54: 388-395
5Woerdenbag HJ, de Smet PAGM. Adverse effects and toxicity of Ginkgo extracts, in Van Beek TA, ed. Ginkgo biloba, Amsterdam: Harwood Academic Publishers, 2000: 443-451
6Blumenthal M. et al., eds. The Complete German Commission E Monographs, Austin, Texas: American Botanical Council, 1998; 136-138
7Ann Allergy, 1980; 44: 303-307
8Arch Oral Biol, 1977; 22: 147-153
9Oral Surg Oral Med Oral Pathol, 1984; 57: 504-507
10Gut, 1980; 21: 233-236
11J Prosthet Dent, 1991; 66: 361-369
12J Assoc Physicians India, 1989; 37: 647