Ik ben in discussie met mijn gynaecoloog over de vraag of ik een vaginale hysterectomie moet ondergaan tegen baarmoederverzakking. Mijn blaas zit knel door die verzakking, zodat ik vaak moet plassen. Ik heb geen andere medische klachten. Ik zou graag meer weten over blaasverzakking en de alternatieve behandeling, zoals bekkenoefeningen of homeopathie. Ik wil absoluut geen operatie, maar mijn gynaecoloog heeft gezegd dat mijn baarmoeder 50 procent is verzakt en dat mijn blaas mee naar beneden geduwd wordt. Om die reden zou vaginale hysterectomie de engie oplossing zijn.RB, Totnes, Devon

Blaasverzakking (cystokèle) komt verbazingwekkend vaak voor; verzakking treedt op als de bekkenbodemspieren verslappen of beschadigd zijn, meestal als gevolg van het baren van een kind (met name na een tangverlossing), of als gevolg van ouder worden, zwaarlijvigheid, spanning door zwaar tillen of hoesten, of fibromen.Als de bekkenbodemspieren eenmaal verzwakt zijn, kunnen ze de organen in het bekken niet optimaal meer ondersteunen, en kan de blaas verzakken in de richting van de vagina, waardoor een uitstulping in de wand van de vagina ontstaat. De blaas en de urinebuis verzakken vaak samen (cysto-urethrokèle). Deze vorm van verzakking komt het meest voor. Ook de baarmoeder kan richting vagina zakken.

Een kenmerkend symptoom van cystokèle is urine-incontinentie of een grote drang om te plassen. Andere symptomen kunnen zijn: een zwaar gevoel in de vagina, pijn in de onderrug, pijn aan het bekken of pijn tijdens het vrijen. U zou enkele veranderingen in uw dagelijkse gewoonten kunnen aanbrengen om de ongemakken weg te nemen.

Alledaagse maatregelen

Een belangrijk aspect is uw voeding. U zou een vezelrijk dieet moeten volgen – veel vers fruit, groenten en zemelen – om constipatie te vermijden en zo de spanning te verminderen. Probeer wat gewicht kwijt te raken als u veel te zwaar bent. Yoga kan helpen de druk weg te nemen, maar het is belangrijk dat u yogalessen neemt onder leiding van een lera(a)r(es) die uw klacht begrijpt, en die u de beste houdingen kan aanbevelen.

 Geneeskundige therapie

Voor de lange termijn biedt de geneeskunde een hormoonbehandeling of operatie. Maar aangezien artsen in Groot-Brittannië van overheidswege tegenwoordig het advies krijgen geen hormoonbehandeling meer voor te schrijven voor secundaire aandoeningen zoals osteoporose, kan het best zijn dat de therapie sowieso verboden wordt voor verzakking. Een operatie is het laatste redmiddel en wordt meestal alleen aangeraden als alle andere (erkende) alternatieven zijn geprobeerd en de patiënt bereid is een operatie te ondergaan. Dit geldt vooral voor een hysterectomie, of de patiënt nu wel of niet op de leeftijd is kinderen te krijgen.

Hysterectomie zal het verzakte orgaan natuurlijk helemaal wegnemen, en de chirurg zou rekening moeten houden met uw gezondheid, leeftijd, seksuele activiteit en de vraag of u de uterus (baarmoeder) wilt houden. Net zo belangrijk is dat u erachter komt hoe bekwaam uw chirurg is en of hij soortgelijke operaties succesvol heeft uitgevoerd. Het is een gecompliceerde operatie en lost misschien het probleem niet op, vooral niet als er andere verzakte organen in het geding zijn.

Uw chirurg of specialist zou u moeten vertellen dat hysterectomie het risico op andere typen verzakking vergroot, met name van de vagina. Wees u er ook van bewust dat uw seksleven eronder kan leiden, al zal uw specialist dit ontkennen. Sommige vrouwen houden na een operatie een diepgaand gevoel over iets wezenlijks kwijt te zijn en zullen wellicht deskundig advies nodig hebben.
De chirurg zou u enkele alternatieve mogelijkheden moeten bieden. Deze komen er meestal op neer dat het verzakte orgaan weer in de oude positie wordt teruggebracht en dat de ondersteunende spieren worden verstevigd.

Een daarvan is de techniek die ‘anterior repair’ (benadering van de voorkant) wordt genoemd, ofwel ‘colporafie’. Deze wordt via de vagina onder algehele verdoving uitgevoerd. Men maakt een incisie in de voorste wand van de vagina zodat de blaas en urinebuis terug in positie kunnen worden geduwd. Vervolgens worden de weefsels aan elkaar genaaid om de organen extra steun te geven (‘sacrospinale fixatie’). Een andere mogelijkheid is de ‘sacrohysteropexie’: hierbij wordt een synthetisch matje bevestigd aan enerzijds de baarmoederhals en de vagina en anderzijds het sacrum (heiligbeen) . Deze procedure wordt toegepast als zich al eerder een verzakking heeft voorgedaan en wordt uitgevoerd via de buik of met een laparoscoop.

Colporafie kent zo haar eigen problemen. Het is een zeer gecompliceerde procedure en het is dus nog belangrijker dan bij hysterectomie om na te gaan hoe ervaren uw chirurg is. Pijn bij het vrijen en incontinentie zijn veel voorkomende problemen na een operatie, wat meteen de vraag oproept waarom u een dergelijke procedure zou moeten ondergaan.

Huiver voor operaties

Uw bezorgdheid over een operatie is gegrond. De uitkomst van een operatie is soms heel onvoorspelbaar en het probleem kan op de lange duur, zo niet meteen, verergeren. Ongeveer een op de drie vrouwen heeft achteraf een extra corrigerende operatie nodig.  Een onschuldige verzakking wordt meestal zonder operatie opgelost, vooral als de patiënt er niet al te veel last of pijn van heeft. De symptomen die u beschrijft, wijzen op een onschuldige aandoening of eerstegraads verzakking, hoewel de fysieke feiten die uw chirurg noemt, erop wijzen dat het toch ernstiger is. We spreken van een tweedegraads verzakking als de uterus in de vagina is gezakt en de baarmoederhals via de vaginale opening zichtbaar is. Van een derdegraads verzakking, ook wel bekend als ‘procidentia’, is sprake wanneer een groter deel van de uterus in de vaginale opening is gezakt.

In de Verenigde Staten heeft men een nieuwe techniek beproefd die controle over de blaas moet verbeteren, al worden de verzakte organen er niet door gecorrigeerd. De Intestim-therapie, een behandeling die een jaar geleden in de Verenigde Staten werd erkend, is een implantaat dat als ‘blaaspacemaker’ wordt omschreven. Het kan bij mannen en vrouwen worden ingebracht die vaak plotseling en zeer dringend moeten plassen. De behandeling houdt in dat er een elektrode in de lagere rug wordt ingebracht die zachte elektrische trillingen naar de zenuwen voor de bekkenorganen stuurt. Hierdoor heeft men de blaas en omliggende spieren die de urineerfunctie regelen, onder controle. Helaas is Intestim nog te nieuw om te kunnen worden beoordeeld op veiligheid, betrouwbaarheid of werkzaamheid.

Oefeningen en fysiotherapie

Er is ook een uiteenlopende reeks niet-chirurgische mogelijkheden die de klacht beheersbaar kunnen maken en verhelpen. Fysiotherapie kan zelfs een gematigde (tweedegraads) verzakking verhelpen. Meestal houdt het in dat u oefeningen doet voor de bekkenbodemspieren ofwel Kegel-oefeningen voor een betere spiertonus. Zo kunt u voorkomen dat de verzakking erger wordt, en kunt u de rugpijn, pijn aan het bekken en incontinentie verlichten. Het beste is in het begin de instructies van een ervaren fysiotherapeut op te volgen, die eventuele verbetering controleert met biofeedback. De spieren van de bekkenbodem werken als een hangmatje voor de organen in het bekken.

De oefeningen houden in dat u alleen de spieren rond de anus en vagina aanspant – niet die van de maag, benen of billen. De oefening zou deel moeten uitmaken van uw dagelijkse routine, maar het is belangrijk dat u geduld heeft en doorzet. Het kan wel zes maanden duren voordat u enige verbetering bemerkt. U kunt de oefeningen zwaarder maken door een vaginaal kegeltje in te brengen: een klein gewichtje dat in de vagina wordt geplaatst. De bekkenbodemspieren worden dan getraind om het voorwerp uiteindelijk op z’n minst twintig minuten per dag op z’n plaats te houden.

Pessarium

Nog een mogelijkheid is het vaginaal pessarium, dat op het pessarium als voorbehoedmiddel lijkt en in de vagina wordt ingebracht om de verzakte organen op hun plek te houden. Het is een goede optie als u ervoor kiest geen operatie te ondergaan. Een pessarium dient door uw huisarts te worden ingebracht, en er volgt controle om er zeker van te zijn dat het op correcte wijze is gebeurd en dat het werkt. Vrouwen met een ernstige verzakking (derdegraads) krijgen vaak het advies een tweeringspessarium te laten inbrengen. Pessaria worden meestal ook door een arts of verpleegster verwijderd.

Evenals een operatie zijn pessaria niet voor iedereen geschikt. Ze kunnen in de weg zitten bij het vrijen en soms kan er een onwelriekende afscheiding zijn. Sommige vrouwen zijn bovendien allergisch voor latex, waarvan het pessarium is gemaakt.

Kruiden

Omdat verzakking een fysieke aandoening is, bieden alternatieve en aanvullende therapieën geen soelaas. Een aantal kruiden kan helpen de weefsels te verstevigen, zoals valse eenhoornwortel (Chamaelirium luteum), witte-eikschors (Quercus alba), waterleliewortel (Nymphaea), zwartewalnootschil (Juglans nigra), paardenbalsem (Collinsonia canadensis) en geelwortel (Hydrastis canadensis). Tot slot: probeer een groenten- en fruitrijk dieet; dit verstevigt eveneens de weefsels.