Er komt een man bij de tandarts die vreselijke kiespijn heeft. De tandarts kijkt heel even naar de kies en zegt: ‘ die kies mankeert niets. U moet uw darmen laten schoonspoelen’. De man ondergaat een dikke-darmspoeling en de kiespijn verdwijnt. Een andere man, die een hamstring heeft verrekt, komt voor controle bij de tandarts. Die zet in een korte behandeling een van zijn tanden recht en de verrekte spier is als bij toverslag genezen. Dit zijn slechts twee van de vele gevallen uit het patiëntenbestand van David Hefferon, een van de weinige Engelse biologische tandartsen (in Engeland spreekt men van ‘holistic dentists’). Volgens Arjan Starrenburg, voorzitter van de Nederlandse Vereniging tot bevordering van de Biologische Tandheelkunde (NVBT), zijn de voorbeelden van Hefferon allemaal evenzeer representatief voor de Nederlandse biologische tandartspraktijk.
Ook in Nederland zijn er te weinig biologische tandartsen om aan de vraag te kunnen voldoen. Biologische tandartsen beschouwen de mond als onderdeel van het gehele lichaam en bieden de patiënt een behandeling met lichaamsvriendelijke materialen. Zij hebben zich aangesloten bij de NVBT. Additieve geneeswijzen, zoals acupunctuur en homeopathie, kunnen onderdeel uitmaken van de holistische benadering van tandheelkunde.
De holistische benadering
Op zichzelf is een holistische benadering in de geneeskunde niet nieuw. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was het een modewoord onder artsen; het hield in dat artsen de patiënt als totaal persoon beschouwden en behandelden. Ook werd het woord ‘holistisch’ gebruikt voor praktijken waarin verschillende geneeswijzen waren geïntegreerd, zowel reguliere als alternatieve. Het duurde echter jaren voordat de holistische benadering doordrong tot de relatief behoudende wereld van de tandheelkunde.
Op dit moment echter is de biologische tandheelkunde een van de snelst groeiende medische professies. Begonnen in de Verenigde Staten (waar evenals hier de term biological wordt gebruikt in plaats van holistic), zijn er nu ook in Europa steeds meer biologische tandartsen. In Nederland is er in de praktijk van een biologische tandarts meestal geen ruimte voor nieuwe patiënten, maar bestaat er wel de mogelijkheid van een eenmalig consult. Voor de behandelingen bestaan lange wachtlijsten.
Van alle medische specialismen is de tandheelkunde altijd het meest afgezonderd geweest van de rest van de geneeskunde. Men ging ervan uit dat het gebit geen rol speelde in het totale lichamelijk welzijn en evenmin verband hield met gezondheid of ziekte. Tandartsen huldigden die opvatting trouwens ook zelf. Geneeskunde en tandheelkunde zijn immers twee afzonderlijke studies aan de universiteit en de tandheelkundige controles en behandelingen staan geheel los van die van de huisarts. In de meeste ziektekostenpolissen en in het ziekenfonds zijn ze niet standaard opgenomen.
Het wordt echter steeds duidelijker dat het gebit integraal deel uitmaakt van een gezond lichaam en dat er verbanden bestaan met ziekten in andere delen van het lichaam. Zo kan een tandvleesaandoening het risico van een hartaanval bijna verdubbelen en kan een tekort aan vitamine B6 tot tandbederf leiden. Een gewone huisarts zal u zulke dingen waarschijnlijk niet vertellen.
Voeding is slechts een van de middelen die een biologisch tandarts inzet; hij of zij kijkt ook naar de structuur, de energie en de chemie van de patiënt. ‘Niet voor niets werkt een biologisch tandarts altijd nauw samen met verschillende alternatieve therapeuten en paramedici, zoals osteopaten, kruidengenezers, diëtisten en fysiotherapeuten’, aldus Arjan Starrenburg. Wanneer de tandarts zelf niet tevreden is met het resultaat van een behandeling van het gebit van een patiënt, kan hij zo advies inwinnen over mogelijke onderliggende problemen bij een andere therapeut.
Het belang van occlusie
Een van de belangrijke uitgangspunten van de biologische tandheelkunde is de ‘perfecte beet’, ofwel een goede occlusie. Als de tanden van boven- en onderkaak bij een gesloten gebit niet goed op elkaar staan, kan dat spanningsgebieden in de kaak geven. Een mens opent en sluit zijn kaken ongeveer 2000 keer per dag. Sluiten de kaken niet goed op elkaar, dan kan er chronische spierverkramping ontstaan. Het gebit wordt door ligamenten (banden) met de kaakbeenderen verbonden. In die banden zitten receptoren die op rek reageren door de kaakspieren aan te zetten tot actie om die rek, en dus de druk op het gebit, te verminderen. Daardoor ontstaan weer verkrampingen van de spieren rond het gewricht tussen kaak en schedel, het zogeheten temporomandibulaire gewricht (TMG), kortweg het kaakgewricht.
Kennis van het TM-gewricht is voor elke biologische tandarts van essentieel belang, omdat het kaakgewricht met vrijwel elk lichaamsdeel in verband staat. Dat dit gewricht zo belangrijk is, werd ontdekt in de chiropraxie en de osteopathie. Daar kreeg het de bijnaam the great impostor (de grote bedrieger), omdat disfunctie van het TM-gewricht tot een scala aan problemen bleek te leiden waarbij een verband met het kaakgewricht helemaal niet voor de hand lag. Dat kunnen klachten zijn door een verkeerde houding of rugklachten, arthritis, hoofdpijn of pijn in de benen, nek of schouders1,2,3.
De patiënt met de verrekte hamstrings is een goed voorbeeld. Het ging om een voetballer die regelmatig deze spieren blesseerde. In eerste instantie ging hij naar een osteopaat, die ontdekte dat het probleem ontstond vanuit de lage rug; na behandeling van de rug verdween het probleem, zij het slechts tijdelijk. Pas bij een algemene controle door Hefferon kwam de werkelijke oorzaak van het spierprobleem aan het licht. Hefferon zag dat het TM-gewricht scheef stond door een malocclusie (niet goed aansluitende beet).
‘Dat was natuurlijk een probleem dat al heel lang bestond,’ zegt Hefferon. ‘Doordat dat gewricht uit het lood stond, probeerde het hele lichaam dat onbewust te compenseren. In zijn geval gebeurde dat door de kaak permanent te laten uitsteken. Daardoor kwam de ruggengraat in een gebogen stand, wat op zijn beurt het bekken naar voren deed kantelen hetgeen storend is bij het hardlopen. Zo ontstond een verkeerde belasting van de benen met als gevolg het chronische probleem van de hamstrings.’ Nadat Hefferon het kaakgewricht rechtgezet had, had de voetballer geen problemen meer met zijn hamstrings.
De Amerikaanse biologische tandarts Dan Gole uit Michigan had een soortgelijke casus. Nadat hij bij een patiënt een kies had uitgelijnd om zo zijn kaakgewricht beter te zetten, vroeg hij hoe het met hem ging. ‘Met mijn kies gaat het prima,’ antwoordde de patiënt, ‘en wat zo bijzonder is, ook de pijn die ik al een paar weken in mijn voet had, is helemaal weg.’ De New yorkse tandarts Frederick Milton past de biologische tandheelkunde toe om chronische lichamelijke pijn te verlichten.
Vaak moet hij constateren dat de oorzaak van de pijn bij slordig werk van andere tandartsen ligt. ‘Elke keer als iemand slikt, sluit het gebit zich en wordt er in het lichaam een neurologische registratie gemaakt van de “afdruk”’, zegt Milton. ‘Als het gebit niet goed sluit, door bijvoorbeeld een te grote vulling of kroon, past het lichaam zich daaraan heel snel aan. Zonder dat de persoon het zich bewust is, wordt die aanpassing chronisch, zodat er soms elders in het lichaam chronische pijn ontstaat. De patiënt heeft dan geen idee hoe de pijn is begonnen.’
David Hefferon gaat verder: ‘Het TM-gewricht is het hoofdkwartier van het mechanisme dat voor balans in het lichaam zorgt. Als de kaak niet goed sluit vanwege een scheef gebit, moet dat mechanisme een aanpassing inbouwen. Door deze continue belasting (stress) maken de hersenen grote hoeveelheden noradrenaline en serotonine. Daardoor wordt het autonome zenuwstelsel gevoeliger, waardoor de patiënt tevens kwetsbaarder wordt voor andere stressoren zoals verkeerde voeding of emotionele problemen. Zo kan depressiviteit in verband staan met disfunctie van het kaakgewricht.’
Volgens Hefferon heeft 95 procent van zijn patiënten problemen van het TM-gewricht door malocclusie, al geeft hij toe dat zijn patiëntenpopulatie wellicht niet representatief is. ‘Het merendeel van mijn patiënten is om een of andere reden doorverwezen door een reguliere tandarts, dus bij mij zitten veel meer probleemgevallen,’ zegt hij. Toch wordt dit cijfer van Hefferon bevestigd door de Amerikaanse tandheelkundig expert James E. Carlson. ‘Negentig procent van alle mensen heeft een probleem door malocclusie,’ schrijft hij in een vijfhonderd pagina’s tellend rapport over problemen van het TM-gewricht4.
‘Waarschijnlijk komt dat doordat de meeste mensen onderontwikkelde kaken hebben, wellicht door slechte eetgewoonten.’ Reeds in de jaren dertig van de vorige eeuw poneerde de Amerikaanse tandarts dr. Weston Price de theorie dat de onderkaak van de mens – in verhouding tot onze voorouders de Neanderthalers – kleiner werd en het gezicht smaller, doordat de moderne eetgewoonten te weinig van het kauwmechanisme vergden. Volgens Price was dit de reden dat westerse kinderen steeds vaker een beugel nodig hadden. Zijn theorie was aanleiding tot een enorme discussie in de tandheelkunde, die heden ten dage nog steeds voortwoedt.
Grote tanden of kleine kaken
De controverse over ruimtegebrek in de kaken concentreert zich rond twee vragen: waarom treedt het op, en wat moet de tandheelkunde eraan doen? De meest geaccepteerde theorie is dat ruimtegebrek voor de tanden reeds in de baarmoeder ontstaat. Daar erft het kind zijn kaak van de ene ouder en zijn gebit van de andere. Dat kan tot een verkeerde combinatie leiden met de grote tanden van de ene ouder die niet in de kleine kaak van de ander passen.
Niet iedereen is het echter met dat scenario eens. ‘Die theorie van papa’s tanden met mama’s kaken wordt lang niet door iedereen onderschreven,’ zegt Hefferon. ‘De theorie die ertegenover gesteld wordt, is dat het gebit de juiste grootte heeft, maar dat we een te kleine kaak van onze ouders erven vanwege een evolutie van duizenden jaren met eetgewoonten waarbij we niet zoveel hoeven te kauwen.’
Wat de oplossing van het ruimtegebrek in de kaak betreft hebben de meeste tandartsen een gemakkelijk antwoord: verwijder een aantal tanden zodat er ruimte genoeg is voor de rest, dus zorg ervoor dat de tanden in de kaak passen. Steeds meer tandartsen vragen zich echter af waarom je gezonde tanden of kiezen zou trekken. In plaats daarvan adviseren ze de kaak passend te maken voor het aantal tanden door hem te vergroten. Zo pak je het probleem bij de wortel aan, namelijk bij de te kleine kaak. Deze discussie over trekken versus vergroten is een levensgroot probleem binnen de tandheelkunde en vertegenwoordigers van beide kampen verdedigen hun kant vurig.
Kaakvergroting
Biologische tandartsen zijn over het algemeen voorstanders van kaakvergroting, omdat zij menen dat het TM-gewricht door extractie uit balans raakt. Daardoor kan een groot aantal ruggengraatproblemen optreden, zoals een slechte houding, verkeerde ademhaling en rugpijn. Deels doordat het nog een zo nieuw onderzoeksgebied is, zijn de meeste bewijzen hiervoor vooral anekdotisch5.
De Australische biologische tandarts Joseph Da Cruz is nog een voorbeeld van een tandarts die internationaal naam maakt (u kunt hem bereiken via www.holisticdentistry.com.au). Hij heeft een eenvoudig instrument ontworpen waarmee je de kaak kunt vergroten. Ook Arjan Starrenburg gebruikt een dergelijk apparaat van Australische makelij: de ‘pre-orthodontische trainer’. Sommigen menen dat dit een grote vooruitgang kan betekenen ten opzichte van de nu gebruikte ‘beugels’.
Bij dit ontwerp zijn er op de tanden minder aanhechtingsplaatsen nodig zodat het veel gemakkelijker te dragen is. Het aantal aanhechtingen aan de tanden is minimaal of zelfs nul. ‘Vooral bij kinderen is dit veel gezonder voor de groei dan een beugeltje,’ aldus Starrenburg. ‘De vele schedelbeenderen die bij de geboorte van een kind nog ten opzichte van elkaar kunnen bewegen, groeien in de loop van het leven, volgens de traditionele opvatting althans, uiteindelijk aan elkaar. De modernere opvatting is dat ze wel groeien en ook minder beweeglijk worden, maar dat er wel enige speling tussen de beenderen moet blijven, omdat er anders hoofdpijn en andere klachten kunnen ontstaan.
De starre verbindingen van de traditionele beugel zijn dus voor kind noch volwassene aan te bevelen.’ Hoewel het meestal kinderen zijn die worden behandeld voor ruimtegebrek in de kaak, kunnen ook volwassenen baat hebben bij een kaakvergroting. Een van de patiënten van David Hefferon was een zakenman van zestig jaar oud, die zoveel last van zijn rug kreeg dat hij niet meer kon reizen. Door een kleine vergroting van zijn onderkaak ging de pijn over en nu vliegt de man weer vrolijk de wereld rond.
Anders dan de gebruikelijke beugels werken de apparaten voor kaakvergroting heel snel. Da Cruz kan patiëntenfoto’s laten zien van voor en na de behandeling, waaruit blijkt dat al na drie maanden grote veranderingen te zien zijn. Een van die veranderingen is een duidelijk mooier gezicht.
Holtevorming
Biologische tandartsen behandelen tevens holtevormingen in de kaak, die vaak ontstaan op de plaats waar ooit een tand is getrokken, zoals een verstandskies, of die ontstaan na een wortelkanaalbehandeling. Soms breidt een holte zich uit tot in de hele kaak. Een holte kan gezichtspijn veroorzaken, maar ook hoofdpijn, neuralgie of fantoompijn. Bij dat laatste voelt de patiënt pijn in de kies die getrokken is, dus in een kies die er niet meer is. De behandeling bestaat uit het schoonmaken van de holte en stimulering van ingroei van het bot door voedingsmaatregelen.
De additieve benadering
De werkelijke meerwaarde van de biologische tandheelkunde is wel de totaal nieuwe visie op het verband tussen gebit en algemene gezondheid. Zo wordt uitgebreid onderzocht hoe alternatieve geneeswijzen van nut kunnen zijn in de tandheelkunde, en dat levert verbluffende resultaten op. Een goed voorbeeld is de acupunctuur. Jaren geleden werd ervan uitgegaan dat je acupunctuur alleen kon toepassen om pijn te verlichten. Zo werden er kiezen getrokken met acupunctuur als enige vorm van pijnstilling.
Nu blijkt dat je acupunctuur op veel subtielere manieren kunt toepassen. Zo wordt inmiddels aangenomen dat elke tand energetisch in verband staat met andere organen in het lichaam via de meridianen die bij acupunctuur gebruikt worden. Deze wetenschap kan de hele tandheelkunde op zijn kop zetten. De patiënt die zijn kiespijn zag verdwijnen na een darmspoeling, had daarvóór al weken zulke hevige pijn gehad, dat hij de tandarts bijna smeekte die kies te trekken. Maar Hefferon zag helemaal niets afwijkends aan de kies. ‘Ik wist dat volgens de theorie van de acupunctuur deze kies in verbinding staat met de dikke darm, dus na een aantal vragen in die richting was het voor mij duidelijk dat deze man een darmprobleem had,’ vertelt hij. ‘Daarom adviseerde ik hem zijn darmen te laten spoelen en zo verdween de pijn.’
Hefferon gaat nog verder met zijn alternatieve behandelingen, hij maakt namelijk ook gebruik van kleurtherapie. ‘Als de patiënt rustig moet worden of als ik bezig ben met een kies die in verbinding staat met de nieren, geef ik die patiënt een blauwe beschermingsbril,’ zegt hij. Hefferon maakt daarnaast gebruik van zijn kennis van oosterse wijsheden door zijn patiënten qi gong-ademhalingstechnieken bij te brengen. ‘Door verkeerd ademhalen ontstaat verzuring in het lichaam, waardoor de ontgifting van kwik verstoord raakt,’ zegt hij. Het is wel duidelijk dat de biologische tandheelkunde, door het stadium te ontstijgen van de tandarts als timmerman van de mond, een voorbeeld stelt voor de hele geneeskunde.
Tony Edwards
BRONNEN:
1J Am Dent Assoc, 1987; 115: 251-256
2Minerva Stomatol, 2002; 51: 167-171
3Acta Med Austr, 2004; 31: 18-22
4Orthocranial Occlusion and the Accu-Liner System, Blue Pine Unlimited, 2000
5Orthod Fr, 1992; 63 PT 2: 443-453
Testen op overgevoeligheid voor kwik
– de MELISA-test – kwik veroorzaakt MS en ME
Een van de nieuwste diagnostische middelen om overgevoelige reacties op kwik te ontdekken is de MELISA-test. MELISA staat voor memory lymphocyte immunostimulation assay. Deze test is gebaseerd op detectie van witte bloedcellen (lymfocyten) die al gereageerd hebben (vandaar het woord memory) op giftige metalen, zoals kwik. Daardoor kan hij een objectief meetbare analyse geven van allergische reacties op metalen. De test is in Zweden ontwikkeld door Tsjechische wetenschappers.
Nu al haalt de MELISA-test de vooringenomenheid van de reguliere tandheelkunde over amalgaamvullingen onderuit. De test heeft namelijk aangetoond dat mensen met thyroiditis, lupus en multiple sclerosis (MS) overgevoelig zijn voor metalen. Al die ziekten zijn stoornissen van het immuunsysteem.
Het verband met MS doet nog het meeste stof opwaaien. Het is geen nieuws dat MS veroorzaakt wordt door vernietiging van myeline, de stof die als bekleding dient voor zenuwcellen. De Tsjechische onderzoekers hebben echter ontdekt dat kwik zich bindt aan de myeline in die beschermingsschede en deze zo kapotmaakt. Is kwik dus de oorzaak van MS? ‘Wij beweren niet dat metaalallergie de enige oorzaak is van MS,’ zegt hoofdonderzoekster professor Vera Stejskal, algemeen beschouwd als de uitvindster van de MELISA-test, ‘maar volgens ons hebben we hier wel te maken met een doorbraak wat het mechanisme achter MS betreft: het verband tussen metaalallergie en erosie van myeline.’
Bewijs voor dit alles kwam uit een recente trial waarbij MS-patiënten met een overgevoeligheid voor kwik hun amalgaamvullingen lieten weghalen. Als gevolg daarvan ervoeren de meeste patiënten meteen een significante ‘gezondheidsverbetering’1. Die bevindingen zullen er wellicht toe bijdragen dat er meer belangstelling ontstaat voor het pionierswerk dat Stejskal, vrijwel onopgemerkt, vijf jaar geleden verrichtte aan een ander medisch mysterie: het chronisch vermoeidheidssyndroom ofwel myalgische encefalomyelitis (ME). Toen ze de MELISA-test toepaste op een onderzoeksgroep van patiënten met ME, ontdekte ze dat de overgrote meerderheid aantoonbaar overgevoelig was voor metalen. ‘We hebben vastgesteld dat chronische vermoeidheid, ongeacht de onderliggende aandoening, primair verband houdt met overgevoeligheid voor anorganische kwik en nikkel,’ was haar conclusie2.
Wie in Nederland een MELISA-test wil laten uitvoeren, kan via zijn (biologische) tandarts of een andere deskundige contact opnemen met het Europees Laboratorium voor Nutriënten in Bunnik, tel. (030) 287 1492. Internet: www.eln.healthdiagnostics.nl. Het ELN kan u adviseren waar u een deskundige in uw buurt vindt, die de test voor u kan uitvoeren. De kosten bedragen ongeveer 300 euro.
1Neuro Endocrinol Lett, 2004; 25: 211-218
2Neuro Endocrinol Lett, 1999; 20: 221-228
Amalgaamvullingen: de nieuwste feiten
– verband met Alzheimer – steeds meer landen verbieden amalgaam
Hoewel amalgaamvullingen al 150 jaar op grote schaal gebruikt worden, kwam daar vanaf de jaren tachtig langzaam verandering in. In die tijd kwamen er steeds meer aanwijzingen dat er kwikdamp uit de vullingen kwam. Destijds was er echter nog niet veel ondersteunend bewijsmateriaal voor de gezondheidseffecten daarvan. Zelfs in 1997 luidde nog het gezamenlijke consensusbesluit van de Wereld tandartsenorganisatie (FDI) en de World Health Organization (WHO) over amalgaamgebruik in de mond dat ‘er geen publicaties zijn van gecontroleerde onderzoeken waaruit blijkt dat amalgaamvullingen negatieve systemische bijwerkingen hebben.’
Door de nieuwste technologische ontwikkelingen is het echter mogelijk geworden de theorie dat er een verband is tussen de ziekte van Alzheimer en kwik, direct te testen op hersenweefsel van mensen van wie bekend is dat ze de ziekte hebben. Inmiddels is al op twee onafhankelijke academische laboratoria aangetoond dat een zeer kleine hoeveelheid kwik reeds kan leiden tot schade aan de membranen van zich ontwikkelende hersencellen. Een team van Zwitserse en Belgische wetenschappers stelde hersencellen bloot aan minuscule hoeveelheden kwik en ontdekte dat er veranderingen plaatsvonden die precies leken op ‘alle biochemische mankementen van de ziekte van Alzheimer’1. Een jaar later ontdekten onderzoekers van de Canadese Universiteit van Calgary dat door kwik de ‘neurofibrillaire aggregatiepatronen’ in de hersencellen ontstaan die karakteristiek zijn voor de ziekte van Alzheimer2.
Vanwege deze zorgwekkende bevindingen zijn in Zweden de amalgaamvullingen reeds verboden en is in Oostenrijk en Duitsland het gebruik ervan aan strenge banden gelegd. De jongste ontwikkeling wat wetgeving betreft is een wetsvoorstel in Californië, dat het gebruik van amalgaambevattende vullingen met ingang van 2007 wil verbieden. In Nederland is het gebruik van amalgaam toegestaan, al onderwijzen de tandheelkundige opleidingen in Nijmegen en Amsterdam niet meer in het gebruik ervan. De stichting Amalgaamvrij Nederland ijvert voor een algeheel verbod, tot nu toe vergeefs.
1J Neurochem, 2000; 74: 231-236
2NeuroReport, 2001; 12: 733-737
Quantumgeneeskunde bij de tandarts
– celcommunicatie geblokkeerd door littekens – geheugenverlies door kwik
• Amy van zeven jaar had ruimtegebrek in haar mond en David Hefferon verhielp dat door haar kaak te vergroten met behulp van een ‘functioneel hulpmiddel’ en daarna een beugeltje. Tevens ontdekte Hefferon een klein litteken op haar hoofd. Volgens hem kon dat de behandeling verstoren aangezien littekens de energetische systemen in het lichaam beïnvloeden. Dit inzicht is afkomstig uit een relatief nieuwe medische theorie, genaamd ‘quantumgeneeskunde’, die beweert dat door ziekten storingen ontstaan in het communicatienetwerk tussen lichaamscellen. Volgens die theorie bevatten littekens cellulaire herinneringen aan letsel, waardoor de celcommunicatie lang verstoord kan blijven, zelfs jaren nadat de oorspronkelijke schade hersteld is. Om ervoor te zorgen dat Amy perfect gezond zou zijn voordat de kaakvergroting zou plaatsvinden, gebruikte Hefferon voor het litteken Traumeel, een homeopathische genezende crème (vrij verkrijgbaar bij drogist en apotheek), waardoor het volgens hem zou verdwijnen.
• Een zestigjarige vrouw kreeg plotseling last van ernstig geheugenverlies, dat volgens haar begonnen was nadat de tandarts een nieuwe brug bij haar had aangebracht. Bij een MELISA-test bleek ze overgevoelig te zijn voor nikkel, palladium, kwik en zirconium. Hefferon verwijderde de brug en liet hem op metalen onderzoeken. Uit de labresultaten bleek dat de brug precies al de genoemde metalen bevatte.
Doe-het-zelf biologische tandheelkunde
– vezelrijke voeding – TM-gewrichtsproblemen nagaan – selenium slikken
• Wees verdacht op problemen van het TM-gewricht als u:
o pijn heeft of klikkende geluiden maakt in de kaak; pijn heeft in het gezicht, de nek of het achterhoofd; onverklaarbare aanvallen van migraine of hoofdpijn;
o uw kaak niet geheel kunt openen (waarbij er drie vingers naast elkaar tussen boven- en onderkaak moeten passen);
o uw eten naar binnen slokt en het bijna niet fijnkauwt;
o een ‘vol’ gevoel in uw oren heeft, of het gevoel dat ze dicht zitten of dat er druk op staat, of als u te veel oorsmeer produceert;
o aanvallen van duizeligheid of vertigo heeft;
o last heeft van astma, rugklachten, pijn in een of twee benen, problemen van de bloedsomloop, koude handen en voeten, carpaletunnelsyndroom, tinnitus (oorsuizen of voortdurend een hoge toon in de oren), chronische vermoeidheid, snurken en slaapapneu, energietekort, allergieën en darmstoornissen.
• Heeft u amalgaamvullingen en wilt u de schade zoveel mogelijk beperken:
o eet gezond. Een tekort aan mineralen versterkt de giftige effecten van metalen1. Gebruik daarom veel vezelrijke voeding en heel veel knoflook (een natuurlijk antibioticum);
o houd uw antioxidanten op peil door veel vitaminen te gebruiken als bètacaroteen en vitamine A, C en E;
o gebruik een supplement met selenium (maar niet meer dan 200 mcg/dag). Dat werkt ontgiftend tegen kwik doordat het er een inactieve verbinding mee aangaat2;
o drink veel schoon water;
o verzorg uw tanden en tandvlees goed;
o gebruik een natuurlijke tandpasta zonder natriumlaurylsulfaat, kunstmatige kleurstoffen en conserveringsmiddelen.
• Of:
o maak uw eigen tandpasta van zeezout, baking soda (natriumbicarbonaat), en vitamine C;
o houd uw tandenborstel schoon door hem eens in de week te weken in waterstofperoxide;
o gebruik flosdraad, houten tandenstokers of interdentaal borsteltjes;
o gebruik een supplement met co-enzym Q10 voor gezond tandvlees.
1Environ Health Perspect, 1998; 106 [suppl 1]: 203-216
2Am J Clin Nutr, 1995; 61 [3 suppl]: 646S-650S