Bewegen op doktersrecept

Beweging is een essentieel onderdeel van een gezonde leefstijl. Maarten Klatte legt uit wat er mis gaat als we er te weinig mee doen en deelt de voordelen, die hij graag op recept aan zijn patiënten meegeeft.

Ik kijk naar mijn kleinkinderen en zie ze kruipen, rollen, klimmen, sjouwen, rennen, springen, dansen. Bewegen is ingebouwd in elke vezel. Vanaf de start. Ze kunnen niet anders. Het is hun natuur.

Maar we zijn niet alleen natuur. Cultuur is ook een factor. Denk aan stoelen. Die nodigen uit om te gaan zitten. En op school leren we zelfs om langdurig stil te zitten.

Tel daar ook nog eens de zuigkracht van de informatietechnologie bij op: smartphones, computers, tablets en TV. Zij vormen een niet meer weg te denken stuk van onze cultuur die ons verleidt om naar beweging te kijken. Terwijl wij stilzitten!

Machines hebben het fysieke werk overgenomen, wij zitten achter een scherm.

Beseffen we wel dat we in snel tempo een bewegingsarme cultuur hebben gecreëerd? Cultuur en natuur, de verhouding is uit balans.
Stelt u zich voor dat er een medicijn zou bestaan dat alle positieve werkingen in het kader op de volgende pagina zou hebben, en geen enkele negatieve bijwerking. Het zou driedubbel gepatenteerd zijn en zeker vele miljarden waard. De media zouden volstaan met berichten over deze ‘wonderpil’.

Wel, dat ‘medicijn’ bestaat. Alleen niet in de vorm van een pil. We hebben het al ‘aan boord’.
Het is niet gepatenteerd. Het kost ook geen miljarden, het is gratis. En dit uitzonderlijk goed werkende medicijn heeft een naam. Het heet ‘beweging’! Het is vrij verkrijgbaar en iedereen heeft er evenveel toegang toe.

Neurogenese

Interessant is ook dat regelmatige beweging nieuwe zenuwcellen aanmaakt in de hersenen. Dit proces heet neurogenese. Bij ouderen vond men dat deze toename in hersenvolume met name plaatsvond in de hippocampus. Dit is het gebied in de hersenen dat vooral te maken heeft met ons geheugen en het denken.1-2

Mitochondria

De energiefabriekjes in uw cellen heten mitochondria. De effectiviteit van deze energieproductieeenheden neemt af met de leeftijd. Dit resulteert in spierzwakte bij ouderen.

In een onderzoek werden spierbiopsieën verricht bij ouderen en jongeren. Bij de ouderen was er duidelijk een afname in efficiëntie van de mitochondriën, aantoonbaar gelinkt aan de expressie van meer dan driehonderd genen. Echter na slechts zes maanden sportschool, waar tweemaal per week een uur werd geoefend met toestellen die de spieren versterken, was de biologische leeftijd van de spieren van de ouderen aanzienlijk verlaagd. Hun spierkracht was met de helft toegenomen.3

Diabetes voorkomen

Finse onderzoekers stelden vast dat beweging de expressie van twee genen, die betrokken zijn bij het ontstaan van diabetes, in gunstige zin veranderen. De kans op het ontstaan van suikerziekte wordt hierdoor verminderd. Opmerkelijk was dat dit gebeurde zonder het voedingspatroon te veranderen of gewicht te verminderen. Conclusie: beweging heeft dus een op zichzelf staand gunstig effect.4

Risico’s van niet bewegen

We ontbijten zittend, lezen de krant of e-mail zittend. Zitten in de auto naar het werk. Op het werk zitten we in een vergadering, zitten we te telefoneren of zitten we achter een scherm. Opnieuw zitten we in de auto naar huis. Waar een maaltijd zittend wordt genuttigd, gevolgd door een aantal zittende uren internetten, tv-kijken, gamen, lezen, breien.

Een dergelijk zittend levenspatroon (waar je totaal 11 uur of langer zit) komt helaas veel voor en verhoogt de kans op hart en vaatziekten, diabetes, kanker en vroegtijdig overlijden met 40 procent.

De ongemakkelijke waarheid is dat twee- of driemaal per week hardlopen, tennissen of naar de sportschool gaan geen gunstig effect laat zien als we de overige tijd vooral zittend doorbrengen.

Het blijkt dus heel belangrijk om regelmatig het zitten te onderbreken door op te staan, rond te lopen, u uit te strekken, een paar minuten te bouncen op een minitrampoline of te fietsen op een hometrainer, die in uw werkruimte aanwezig is.

En om ‘s avonds internet en tv af te wisselen met de hond uitlaten, wat rek- en strekoefeningen, yoga, rondscharrelen of een andere vorm van beweging die u prettig vindt.

Vanaf het begin van de mensheid

Tot voor kort kende de mensheid geen bewegingsarmoede. Het zittende leven is in slechts enkele decennia ontstaan. Machines maken spierarbeid overbodig.

Maar wij zijn niet ontworpen om te zitten. En onze mogelijkheden om ons genetisch aan te passen zijn zeer beperkt: in tienduizend jaar kunnen we ongeveer één procent van onze genetische blauwdruk aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Een zittend leven is geen gezonde optie. Het maakt ons ziek en zwak. En economen hebben ons voorgerekend wat de gezondheidsschade van een zittend leven de komende decennia kost. Het komt neer op een faillissement van de BV Nederland.

De uitdaging

Hoe transformeert u een zittend leven naar een leven met duurzame beweging? Het wachten is nu niet op
nog meer onderzoek. Of een wonderpil. Of een hightech oplossing. Bijna iedereen weet hoe belangrijk bewegen is.
Wat is dan het probleem? Waarom beweegt de meerderheid niet of nauwelijks?
Er is een kloof tussen weten en doen.

De mensen die dagelijks in mijn praktijk komen, hoef ik niet te overtuigen van het belang van beweging. Iemand zei laatst: ‘Ik weet hoe belangrijk bewegen is en ik doe al dertig jaar pogingen om in beweging te komen, maar het lukt niet.’
We weten dat het geen effect heeft als de dokter zegt: ‘U moet meer bewegen.’ Als het om in beweging komen gaat, dan is er meer nodig: effectief gereedschap om de weerstand tegen bewegen te overwinnen.

Strategie

Stap 1. Recept. Ik laat mensen een recept schrijven. Een ongewoon recept. Ontleend aan een idee van de Vlaamse psychotherapeut Bruno Paul de Roeck. Hij schreef een boekje met de titel Recepten om in de puree te geraken.
In dat recept moet alles staan dat leidt tot het probleem: een zittend leven.
Wat je moet doen of laten om bewegingsarmoede te creëren in plaats van te vermijden.
Zo’n recept bevat de beste smoezen om nu even niet te bewegen. Elke vorm van weerstand zit erin. Plus dat u zich daarna schuldig voelt of depri.
Het effect is dat onbewust sabotagegedrag zichtbaar wordt. De kans neemt af dat u zichzelf op deze wijze voor de gek blijft houden. Uw weerstand wordt gebroken.

Stap 2. Plan. We maken een plan. Het plan moet voldoen aan enkele criteria.
Duurzaamheid: De gekozen bewegingsvorm moet aantrekkelijk zijn. Als u het niet leuk vindt, stopt u er vroeg of laat mee.
Verankering: Kies vaste tijden en beweeg bij voorkeur met anderen samen.

Stap 3. Uitvoering. Als u niet of nauwelijks beweegt en u zet de eerste stappen om dit wel te gaan doen, komt u uzelf tegen. En uw lijf. De mind kan dan alle oude smoezen en weerstanden oproepen.
Om dit voor te zijn, voorzie ik deelnemers van slim gereedschap. Het beste gereedschap wat ik tot nu toe ontdekt heb is de Sedona Methode. Deze stelt mensen in staat om hun meest taaie weerstanden en verzonnen excuses moeiteloos los te laten.
In dit kwetsbare eerste stadium van in beweging komen, moedig ik mensen aan deze ‘kunst van het loslaten’ toe te passen vóórdat ze gaan bewegen, tijdens het bewegen en erna.
Hoe werkt dit?
Stel het moment is daar. U hebt met uzelf of met anderen afgesproken te gaan sporten.
En uit het niets komen er negatieve gedachten in u op: ‘Ik kan het niet. Ik heb niet genoeg energie. Wat heeft het voor zin? Ik ga het toch niet volhouden. Mijn conditie moet eerst verbeteren.’

Stap 4. Oefening. Loslaatoefening met de Sedona Methode: Ik vraag mensen om hun handen voor zich te houden op navelhoogte. Met de handpalmen naar elkaar toe. U begint met de handen iets uit elkaar, zó dat er een grote sinaasappel tussen kan. In uw verbeelding plaatst u die negatieve gedachten en het gevoel van weerstand en tegenzin, in de ruimte tussen uw handen. Vervolgens beweegt u de handen langzaam uit elkaar naar opzij. U geeft op deze wijze steeds meer ruimte aan de beperkende overtuiging, de weerstand of tegenzin.
Verrassend is dat als u op deze simpele wijze ruimte geeft aan iets wat u niet wilt, de tegenzin steeds minder grip op u heeft. Terwijl we gewend zijn om ons juist te verzetten tegen datgene wat we niet willen, doen we nu het tegenovergestelde. We verwelkomen het.
U verzetten tegen dat wat u niet wilt, werkt niet. Het werkt averechts en versterkt datgene wat u niet wilt. U geeft het immers aandacht en energie.
Deze manier van loslaten maakt de weg vrij om in beweging te komen door het oplossen van verzet, sabotage en slimme smoezen.

Zelf doen mijn vrouw en ik aan meerdere vormen van beweging. We beginnen de dag met een half uur yoga. Vervolgens maken we een flinke wandeling met de hond. We nemen momenteel lessen in Zhineng Qigong. Boodschappen doen we op de fiets en verder tuinieren we veel. ’s Avonds kijken we niet zittend tv, maar staan we om de beurt op een bellicon-mini-trampoline. Deze is superelastisch en spaart de gewrichten doordat de gangbare stalen veren rondom zijn vervangen door elastieken. Alle schokken worden zo opgevangen.
Kortom: Kies een bewegingsvorm die u echt leuk vindt en beweeg vooral samen! Op uw gezondheid!

Literatuur
1. Nat Neurosci. 2007 Jun;10(6):727-34.
2. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2006 Nov;61(11):1166-70.
3. PLoS One. 2007; 2(5): e465.
4. Physiol Genomics. 2007 Oct 22;31(2):264-72.

Hoe gezond is beweging eigenlijk?

Beweging verbetert de stemming. Het kan een depressie voorkomen of helpen overwinnen.
Beweging vermeerdert uw kracht.
Beweging bevordert uw souplesse.
Beweging verbetert uw uithoudingsvermogen.
Beweging bevordert de nachtrust.
Beweging verhoogt de stofwisseling. U verbrandt meer calorieën. Het geeft u meer controle om overgewicht tegen te gaan. Als u regelmatig beweegt, verbrandt u ook meer calorieën terwijl u zit! Het verhoogt namelijk uw stofwisseling in rust.
Beweging verhoogt het energieniveau.
Beweging verlaagt uw bloeddruk en bloedsuiker.1
Beweging verlaagt het totale cholesterolgehalte. Het LDL (slechte cholesterol) wordt verlaagd en het HDL (goede cholesterol) wordt verhoogd. De triglyceriden (bloedvetten) worden verlaagd. Dit kan de behoefte aan medicatie verminderen of zelfs overbodig maken.
Beweging vermindert de kans op hart- en vaatziekten, hersenbloedingen en diabetes.2 Beweging verbetert ons evenwichtsgevoel en vermindert zo de kans op botbreuken
door vallen.
Beweging verhoogt de botdichtheid en voorkomt botontkalking.
Beweging verhoogt uw stressbestendigheid.
Beweging verbetert de functie van de gewrichten.
Beweging verbetert de hartfunctie. Organen en weefsels krijgen meer zuurstof.
Just do it.

Literatuur
1. JAMA. 2007 May 16;297(19):2081-91.
2. JAMA. 2001 Mar 21;285(11):1447-54.

Maarten Klatte studeerde geneeskunde en was daarna werkzaam als arts-onderzoeker aan de afdeling Algemene Ziekteleer van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op die afdeling werd onderzoek gedaan naar de invloed van de wil op genezingsprocessen. Sinds 1983 werkt Klatte in een zelfstandige praktijk leefstijlgeneeskunde waarin de rol van bewustzijn voor het bevorderen van gezondheid en welzijn centraal staat.
Klatte is voorzitter en medeoprichter van het Nederlands Genootschap voor Orthomoleculaire Oncologie (NGOO). In deze vakgroep delen artsen en apothekers hun ervaringen op het gebied van de niet-toxische behandeling van kanker.
 

Wilt u dit artikel lezen?

Als abonnee kunt u dit artikel gratis lezen door in te loggen op uw account. Nog geen abonnee? Sluit nu een abonnement af.

Andere artikelen van Maarten Klatte

Moestuingeluk

De beelden van onszelf werken als verborgen bestuurders

Nog een copernicaanse revolutie

Vaccineren. Is het nodig? Is het effectief? Is het veilig?

Soja – So-nee

Marktwerking en zorg?

Veel politici spreken zich uit over marktwerking in de zorg. Volgens sommigen helpt concurrentie om kosten te beteugelen. Volgens anderen leidt het juist tot meer kosten en minder kwaliteit. De uitspraken van voor- en tegenstanders zijn niet altijd onderbouwd. Ten...

Gastcolumn: Emoties kun je als voedsel verteren

Er is de afgelopen jaren een gestage toename te zien van het aantal mensen dat psychische aandoeningen ontwikkelt.1 Dat is zorgelijk, maar eigenlijk ook relatief eenvoudig te veranderen. De kern van het probleem is dat veel mensen hun emoties niet adequaat kunnen...

De borsten

Zacht, rond, fier, stevig, klein, hangend, veranderd of zelfs afwezig na een operatie… Borsten zijn er in vele prachtige soorten en maten. Ze bestaan uit vetweefsel, bindweefsel, ligamenten én borstklieren; elke borst is gevuld met zo’n vijftien tot twintig lobben die...

Holistische hulp bij een kinderwens

Zwanger worden, het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch heeft 1 op de 5 stellen vruchtbaarheidsproblemen - en dat worden er steeds meer. In haar praktijk begeleidt Ingrid Schoonveld vrouwen met een onvervulde kinderwens. Schoonveld werkte al jaren in de communicatiesector...

Beter naar je gevoel (leren) luisteren deel 2

In het eerste deel van dit tweeluik las je waarom het een uitdaging kan zijn om naar je gevoel te luisteren. In dit tweede deel gaan we in op het maken van gezonde voedingskeuzen, door een situatie te creëren waarin je op je gevoel kunt leren vertrouwen. Belangrijke...

Maarten Klatte avatar

Over de auteur

Dr. Maarten Klatte starte in 1983 zijn algemeen medische praktijk al met het accent op leefstijlgeneeskunde en preventie. Een echte pionier dus. Gaandeweg kwam hij tot nieuwe inzichten. Het zijn vooral onze gevoelens en gedachten, onze kijk op de werkelijkheid, wat wij eten en of we wel of niet bewegen, die de genetische expressie en daarmee onze gezondheid bepalen.
Lees meer artikelen van Maarten Klatte