Kirsten Hartvig’s nieuwste recept barstensvol gezondheid en smaak

Bessen behoren tot het gezondste voedsel ter wereld. Aboriginals gebruiken ze al eeuwenlang als voedsel en als geneesmiddel. En ook nu nog eten mensen die dicht bij de natuur staan veel wilde bessen, zowel om hun geweldige smaak als om hun gezonde eigenschappen.

Blauwe bessen

De blauwe bes is haar reputatie als ‘superbes’ meer dan waard. Ze bevat een grote hoeveelheid krachtige antioxidanten en tannine, die kunnen helpen om de lichaamscellen te beschermen door de vrije radicalen in het bloed te neutraliseren.

Een vergelijking van 25 vaak gegeten vruchten liet zien dat blauwe bessen de hoogste antioxidantwerking hadden 1 en verschillende studies wijzen erop dat ze de ontwikkeling van kankercellen kunnen afremmen en ontstekingen tegengaan. 2

Regelmatig blauwe bessen eten zou ook het geheugen en het leervermogen van ouderen kunnen verbeteren. 3 Bovendien kan het eten van blauwe bessen helpen bij hart- en vaatziekten. Uit een onderzoek is gebleken dat ze de functie van de endotheelcellen, die de binnenwand van bloedvaten bedekken, verbeteren bij patiënten met een stofwisselingsprobleem. 4 En dierproeven suggereren dat bessen het cholesterolgehalte in het bloed verlagen. 5

De tonische en antibacteriële eigenschappen van blauwe bessen zitten vooral in gedroogde bessen, die een eenvoudig en effectief middel zijn om diarree te bestrijden.

Blauwe bessen kunnen ook het nachtzicht en het gezichtsvermogen in het algemeen verbeteren en vermoeidheid van de ogen verzachten, omdat ze rijk zijn aan antioxidante pigmenten die zorgen voor een scherp zicht, de zogenaamde anthocyanen. 6

Rozenbottels

Rozenbottels bevatten veel zaden, en hoewel we ze beschouwen als bessen, kunnen we ze beter omschrijven als vlezige pseudovruchten. Ze worden al eeuwen gezien als bron van voeding en geneeskracht. Wilde rozenbottels zijn makkelijk te vinden en kunnen gekookt worden om er een heerlijke siroop, gelei of jam van te maken, of om er een verfrissende kruidenthee van te trekken – filter wel altijd de harige zaden eruit.
Van rozenbottelsap wordt beweerd dat het twintig keer meer vitamine C bevat dan sinaasappelsap en dathet een sterk tonicum is (een middel dat het hele lichaam of specifieke organen versterkt). Als rozenbottels rauw gegeten worden, bijvoorbeeld als snack of in salades, hebben ze een intense appelsmaak. De plant wordt ook wel ‘hondsroos’ genoemd, omdat hij eeuwenlang gebruikt werd om beten van honden met rabiës (hondsdolheid) te behandelen.

Verder kunnen rozenbottels bogen op een lange traditie als middel om luchtwegaandoeningen en maagdarmklachten te verlichten.
Al met al kunnen rozenbottels helpen bij het verbeteren van de weerstand tegen infecties, het geven van een energieboost, het behouden van gezonde slijmvliezen, het versnellen van de wondgenezing, het voorkomen van hartkwalen en het ontstaan van kankercellen. 7
Recente studies laten zien dat rozenbottels gebruikt kunnen worden bij de behandeling van artritis om de pijn te verlichten van zere en ontstoken gewrichten. 8

Het regelmatig eten van rozenbottels verlaagt ook de systolische bloeddruk en het niveau van ‘slechte’ cholesterol bij mensen met obesitas, wat het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk kan doen afnemen. 9

1 J Agric Food Chem, 2008; 56:8418–26
2 Anticancer Agents Med Chem, 2013; 13:1142–8
3 Appl Physiol Nutr Metab, 2017; 42:773-77–9
4 Nutrients, 2015; 7:4107–23
5 Br J Nutr, 2014; 111:194–200
6 BMC Complement Altern Med, 2016; 16:296
7 Int J Mol Sci, 2017; 18. pii: E1137
8 Pharmacol Res, 2016; 114:219–34
9 Eur J Clin Nutr, 2012; 66:585–90

Blauwe bes (Vaccinium cyanococcus)

Blauwe bessen zijn eerst lichtgroen van kleur, daarna rood, vervolgens paars en uiteindelijk donkerblauw naarmate ze verder rijpen. Ze hebben een karakteristieke zoete en lichtzure smaak, en hun populariteit maakt dat ze over de hele wereld geteeld worden voor de verkoop. Daardoor kunt u ze bijna het hele jaar door vers kopen.

Blauwe bessen behoren tot de heidefamilie (Ericaceae) en groeien in Europa, Noord-Amerika en Azië in het wild. Ze worden vaak aangezien voor een andere blauwe bes, de bosbes, die ook veel geplukt en gegeten wordt in Europa. Maar het is makkelijk om beide soorten te onderscheiden door de bessen doormidden te snijden: rijpe blauwe bessen hebben wit of groen vruchtvlees, terwijl bosbessen paars zijn vanbinnen. De struiken kunnen zowel bladverliezend als groenblijvend zijn, met of zonder scherpgetande bladranden. De bloemen zijn klokvormig, wit, zachtroze of rood en bloeien van de late lente tot in de zomer, terwijl de bessen op verschillende tijdstippen rijpen, van de vroege zomer tot in de herfst.
Nieuwe cultivars groeien makkelijk in tuinen en gedijen het best in lichtzure humusrijke grond.

Blauwe bessen zijn een smakelijk tussendoortje met weinig calorieën en zijn vers, gedroogd en bevroren verkrijgbaar. Ze vormen een uitstekend natuurlijk voedingssupplement, omdat ze vol voedingsstoffen zitten en tegelijkertijd suiker- en vetarm zijn.

Fytonutriënten: blauwe bessen bevatten vitamine A, C, E, K, B1, B2, B3 en B6, folaat, kalium, magnesium, koper, antioxidanten (anthocyanen en flavonoïden) en tannine.

Bewaren van blauwe bessen

Verse ongekneusde bessen kunt u ongeveer een week bewaren in de koelkast. Of bewaar ze in de vriezer in een luchtdicht hersluitbaar zakje of bakje, maar pas op dat ze niet gekneusd worden. Spoel ze schoon voor u ze gebruikt.

Blauwe bessen worden over de hele wereld geteeld voor de verkoop. Daardoor kunt u ze bijna het hele jaar door vers kopen

 

In rozenbottel gemarineerde kip met blauwe bessensalade

Bereidingstijd: 30 minuten, plus 30 minuten voor het marineren

Voor 4 personen

300 g kipfilet of stevige tofu, in blokjes
1 eetlepel olijfolie

Voor de marinade:
4 eetlepels rode wijnazijn
2 eetlepels Franse mosterd
4 teentjes knoflook
3 eetlepels olijfolie
2 eetlepels sinaasappelsap
100 g gezeefde rozenbottels zonder zaden
1 eetlepel kerriepoeder
Zeezout en versgemalen zwarte peper

Voor de salade:
100 g slabladeren, in reepjes
200 g geblancheerde groene erwten
200 g blauwe bessen
50 g pecannoten

1. Meng alle ingrediënten voor de marinade. Bewaar de helft om later als dressing voor de salade te gebruiken.
2. Leg de blokjes kipfilet in een niet metalen kom en giet er de resterende marinade overheen.
3. Bedek de kom en laat minstens 30 minuten in de koelkast marineren.
4. Verwarm de oven voor op 160° C. Bak de kipblokjes een paar minuten aan in de olie tot ze aan beide zijden bruin zijn. Leg ze dan in een ovenschaal en braad ze in de oven gedurende tien minuten of tot ze goed gaar zijn.
5. Meng ondertussen de ingrediënten voor de salade in een grote kom. Verdeel de gare kip erover en besprenkel met de resterende marinadedressing. Serveer met ciabattabrood.

 

Tip: Jujubebessen of kakivruchten zijn goede vervangers voor rozenbottels.

Rozenbottel (Rosa canina, Rosa rugosa en Rosa spp)
Wilde rozensoorten, waaronder de hondsroos en de rimpelroos, behoren tot de familie van de rozen (Rosaceae). Ze zijn vaak te vinden langs rivieren, in hagen en bossen in Europa, Amerika, Noord-Afrika en Zuidwest-Azië. Er zijn meer dan honderd verschillende soorten, van bodembedekkers tot grote heesters, maar ze hebben allemaal één ding gemeen: kleine scherpe doornen die het mogelijk maken om op hagen, muren en bomen te klimmen. De bladeren van de wilde roos bestaan uit vijf of zeven kleinere blaadjes en de delicate bloemen variëren van bijna wit en lichtroze tot dieprood en paars. De bloemen rijpen tot ovale, oranje of rode bottels vanaf de late zomer tot in de herfst.

Fytonutriënten: rozenbottels zijn rijk aan vitamine C. Ze bevatten ook carotenoïden, tannine, pectine en vitamine A, B1 en B2.

Waarschuwing: de haren van de zaden kunnen irritaties veroorzaken en mogen niet gegeten worden. Verwijder de zaden en spoel de rozenbottels goed schoon als u ze rauw wil eten. Gebruik hele bottels voor thee.

Tip: de makkelijkste manier om de zaden van de rozenbottel te verwijderen is ze te halveren en ze leeg te scheppen met een theelepeltje. Spoel daarna goed schoon.