Je krijgt een medicijnrecept. Je gaat ermee naar de apotheek en krijgt een doosje pillen mee. Op het etiket staat: ‘3x daags 2 tabletten bij de maaltijd’. Je begrijpt de instructies: je moet ze drie keer per dag innemen bij een maaltijd. Maar ga je dat ook doen? 

We blijken geen van allen erg goed te zijn in het volgen van instructies op een etiket of bijsluiter. Slechts 54,4 procent van de mensen gebruikt een medicijn zoals het moet. Maar er is een groep mensen die nóg minder gehoorzaam is. Artsen zijn degenen die het minst vaak de richtlijnen volgen en een medicijn innemen zoals de fabrikant adviseert. Slechts 50,6 procent van de artsen doet dat. Dat kwam toch een beetje als een verrassing voor de economen van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Ze onderzochten de dossiers van 5,88 miljoen Zweden, waaronder 150.000 artsen, om te kijken of de richtlijnen voor 63 medicijnen werden nageleefd.1

‘We maken ons altijd veel zorgen dat mensen de instructies niet begrijpen, dat ze te ingewikkeld zijn om te volgen, of dat mensen geen vertrouwen hebben in artsen’, zegt hoofdonderzoeker Amy Finkelstein. Je zou toch verwachten dat artsen een uitzondering vormen en in elk geval hun eigen instructies volgen. Maar nee. ‘Tot onze verbazing was het tegenovergestelde het geval: artsen en hun familieleden houden zich juist minder vaak aan hun eigen medicatierichtlijnen.’ Maar waarom?

De MIT-onderzoekers hebben verschillende mogelijkheden onderzocht. Wat blijkt? Artsen volgen de richtlijnen niet omdat ze over ‘betere informatie’ beschikken en weten hoe gevaarlijk en ineffeciënt een medicijn kan zijn. Daarom nemen ze zelf een lagere dosering. Maar die informatie geven ze niet aan hun patiënten. Ook directe familieleden van artsen gebruiken vaak een lagere dosering en profiteren dus wel van de extra kennis over bepaalde medicijnen. Neem bijvoorbeeld antibiotica: volgens de richtlijnen moeten artsen een smalspectrumantibiotica voorschrijven om een infectie te behandelen. Die zijn minder effectief dan een breedspectrum-variant.

Maar als artsen al hun patiënten een breedspectrum-antibiotica zouden geven, zou de resistentie toenemen en is de kans op een superbacterie veel te groot. Dus dat doen ze niet, behalve aan zichzelf en familieleden. ‘Er is een verschil tussen wat goed is voor hen als patiënt en wat goed is voor de maatschappij’, legt Finkelstein uit. Anderzijds blijken artsen juist vaker opioïden voor te schrijven aan zwangere familieleden dan aan hun patiënten.

‘Deskundigen (lees: artsen) hebben een genuanceerder begrip van wat de juiste handelwijze is voor henzelf, en hoe dat kan afwijken van wat de richtlijnen zeggen’, zegt Maria Polyakova, een andere MIT-onderzoeker. Artsen geloven dus dat die medicijnen kunnen helpen tijdens de zwangerschap – daarom durven ze die aan familieleden voor te schrijven – maar vinden niet dat ze die aan iedereen moeten geven.

Omdat dit het beste is voor de samenleving als geheel. Antibiotica daargelaten, misschien hebben de artsen een punt. Misschien gebruiken we te vaak te veel medicijnen? En zijn de huidige richtlijnen wel in het belang van de patiënt? Artsen denken blijkbaar van niet… Dit artikel verscheen eerder in WDDTY feb 2023.

Bron
1. Am Econ Rev Insights, 2022; 4(4): 507–26