Osteoartritis ofwel artrose is een vorm van artritis zonder ontsteking, met name in de gewrichten van handen, knieën en heupen. Bij deze aandoening is het kraakbeen versleten of beschadigd, waardoor het gewricht stijver wordt en op de plaats van het kraakbeen botvorming ontstaat in de gewrichtsruimte. De oorzaak is niet geheel duidelijk en er kunnen hormonale, bewegingsgerelateerde, stofwisselingsgerelateerde, chemische en genetische factoren spelen.
Hoewel artrose geen ontstekingsproces is, wordt in de reguliere geneeskunde bij deze aandoening standaard een NSAID (niet-steroïde ontstekingsremmend middel) voorgeschreven, waardoor ze gewoonlijk alleen maar erger wordt1,2. Toch zijn er enkele natuurlijke alternatieven waarvan de effectiviteit bij artrose bewezen is.
 

Osteopathische manipulatie
Het eerste osteopathische onderzoek dateert al van meer dan 35 jaar geleden3 en sindsdien zijn er verschillende onderzoeken en rapporten met een goede uitkomst verschenen en bijeengebracht in een literatuuroverzicht4.
De Amerikaanse Foundation for Osteopathic Medicine5 dringt erop aan vroeg lichamelijke maatregelen in te zetten bij de behandeling van artrose. Hij raadt ook aan daarnaast natuurlijke geneeswijzen in te zetten (zoals een dieet, homeopathie, medicinale kruiden, voedingssupplementen, enige hydrotherapie, acutherapie). Welke osteopathische technieken precies gebruikt moeten worden, hangt af van de leeftijd van de patiënt, de aanwezigheid van osteoporose en/of wervelfracturen, de mate van artrose en de aanwezigheid van complicerende algemene aandoeningen.
Therapeutische aanraking
Therapeutische aanraking gaf een beter effect bij de vermindering van pijn bij artrose bij 82 oudere proefpersonen dan progressieve spierrelaxatie (normaliter toegepast bij zelfhypnose) en bleek effectiever de bijbehorende gedeprimeerdheid te verminderen6.
 

Acupunctuur
Acupunctuur wordt veel gebruikt tegen de pijn bij artrose. Bij een diepgaande vergelijking tussen acupunctuur en de standaardbehandeling bij 73 patiënten bleek dat acupunctuur over het geheel een veel grotere verbetering van de symptomen gaf. Die verbetering was vier weken na de behandeling nog steeds significant7.
 

Natuurgeneeskunde
Ten minste drie therapeutische methoden zijn aan een gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT) onderworpen:
Capsules niet-verzepende avocado-sojaboonolie (ASU) als voedingssupplement. Deze zijn in een RCT gedurende een halfjaar vergeleken met een placebo bij vergelijkbare patiëntengroepen met artrose van de heup of knie. Het ASU-preparaat bleek significant werkzamer zowel tegen de pijn als voor de functieverbetering8. Bij een andere dubbelblinde RCT met 164 patiënten werd het effect van ASU op de vermindering van het gebruik van de standaardpijnstillers vergeleken met een placebo. Ook hier bleek een statistisch significant positief effect9.
Bijengif heeft in een tamelijk ver verleden even tot de verbeelding van velen gesproken (waar het vaak nog is blijven hangen), maar het is niet effectief gebleken bij een gecontroleerde trial met chronische artritis10.
Een significant aantal patiënten ondervond verbetering van de symptomen door koperen armbanden in vergelijking met aluminium armbanden bij een gecontroleerde trial11.

Homeopathie
Er zijn vier publicaties over RCT’s van zeer goede kwaliteit met 406 mensen met artrose. Van twee waren de resultaten positief, van één waren ze gunstig maar niet statistisch significant, en uit de vierde bleek dat een homeopathische gel evenveel effect had als een reguliere NSAID-gel, zonder negatieve bijwerkingen12.

Kruidengeneeskunde
Bij een gepubliceerde trial met 35 mensen bleek een gepatenteerd combinatiemiddel (bekend onder de naam Gitadyl) met Tanacetum parthenium (moederkruid), Populus tremuloides (witte populier) en Achillea millefolium (duizendblad) even goed pijnstillend te werken als NSAID’s, maar met minder frequente en minder ernstige ongewenste bijwerkingen op het maagdarmkanaal13. Een andere combinatie, van extracten van Withania somnifera (winterkers), Boswellia serrata (wierook) en Curcuma longa (kurkuma), bleek beter te werken dan een placebo bij een andere cross-over RCT waarin patiënten drie maanden behandeld werden en hun scores bijgehouden werden op ‘ernst van de pijn en functiebeperking’14.
 

Yoga
Wellicht verrassend voor sommige critici is dat van yoga behoorlijk overtuigend is bewezen dat hij de pijn in de handen bij bezigheden vermindert. De gevoeligheid en pijn in de kleine gewrichten van de vingers en in de intercarpale ruimten in de handen nam significant af bij een gerandomiseerde gecontroleerde trial15.
Harald Gaier

Harald Gaier is erkend natuurgenezer, osteopaat, homeopaat en kruidengenezer. Hij houdt praktijk bij de Health Equation en bij het Irish Centre of Integrated Medicine in County Kildare, Ierland (www.drgaier.com).

1Lancet, 1985; ii: 11-3
2Am J Mrf, 1987; 83: Suppl 5A: 29-34
3Br J Clin Pract, 1969; 23: 3-8
4J Manip Physiol Therapies, 1997; 20: 400-414
5R.C. Ward et al. (eds), Philadelphia, PA: Lippincott, Williams & Wilkins, 1997, pp 465-466
6J Holistic Nurs, 1997; 15: 176-189
7Rheumatology, 1999; 38: 346-354
8Arthritis Rheum, 1998; 41: 81-91
9Revue du Rhumatisme, 1997; 64: 825-843
10Am J Med Sci, 1941; 201: 796-801
11Agents’ Actions, 1978; 8: 85-90
12Br Hom J, 2001; 90: 37-43
13Ugeskrift for Laeger, 1991; 153: 2298-2299
14J Ethnopharmacol, 1991; 33: 91-95
15J Rheumatol, 1994; 21: 2341-2343