Doe-het-zelfmiddelen tegen infecties

Planten hebben verbazingwekkende antimicrobiële en ontstekingsremmende eigenschappen. Nat Hawes legt uit hoe je zelf een natuurlijk middel maakt tegen allerlei ziekteverwekkers.

De meeste mensen lopen op enig moment in hun leven een blessure of infectie op, of moeten een operatie ondergaan. Maar wat de meeste mensen niet weten, is dat er talloze natuurlijke voedingsmiddelen zijn die het lichaam helpen bij infecties en bijdragen aan een sneller herstel.

Sommige moet je innemen, andere gebruik je uitwendig, en weer andere kun je op beide manieren gebruiken. Bij elke soort letsel of chirurgische ingreep – aan welk lichaamsdeel dan ook – die ontsteking en zwelling veroorzaakt, of die de huid aantast, heb je extra voeding nodig om het lichaam te ondersteunen bij een snel herstel.

Je kunt dan specifieke voedingsmiddelen eten, die niet alleen je immuunsysteem kunnen versterken, maar ook directe invloed kunnen hebben op een infectie door bacteriën, schimmels, parasietenof virussen.

Inzicht in ontstekingen

Ontsteking is een normaal biologisch proces in je lichaam. Dat proces is bedoeld om vreemde ziekteverwekkers uit te schakelen en beschadigd weefsel te herstellen. Het is een reactie op irritatie door chemische stoffen, op een infectie door een microbiële ziekteverwekker of op letsel aan een weefsel.

Een ontsteking wordt in gang gezet door immuuncellen: die hebben oppervlaktereceptoren die zich binden aan lichaamsvreemde of lichaamseigen moleculen. Als dat gebeurt, geven de immuuncellen als reactie daarop ontstekingsmediatoren af.

Die zijn verantwoordelijk voor de symptomen van een ontsteking. Denk aan roodheid, zwelling en koorts. Er worden ontstekingscellen opgetrommeld, en proinflammatoire cytokinen en reactieve stikstofverbindingen (RNS) afgegeven: een familie van antimicrobiële moleculen afkomstig van stikstofmonoxide en superoxide. Samen met biochemicaliën, de zogenaamde reactieve zuurstofverbindingen (ROS) beschadigen die de cellen, waardoor ‘nitrosatieve stress’ ontstaat.

Meestal verloopt een normale ontsteking snel en geneest het vanzelf. Maar een langdurige ontsteking kan allerlei chronische aandoeningen veroorzaken.

Het lymfestelsel

Het lymfestelsel is onderdeel van het immuunsysteem en transporteert lymfe door het lichaam: een heldereof witachtige vloeistof. De lymfeverplaatst zich via de lymfekanalen:
een netwerk van buisjes of vaten, net als bloedvaten, die door het hele lichaamverspreid liggen.

Lymfe neemt afval, chemische en giftige stoffen, bacteriën, virussen en lymfocyten (een bepaald soort witte bloedcellen) mee uit de lichaamsweefsels. Langs de lymfekanalen bevinden zich ongeveer 600 lymfeklieren. Ze fungeren als een filter en zeven de schadelijke stoffen uit de lymfe die door de lymfekanalen wordt aangevoerd.

De lymfekanalen in de vingers, hand en arm lopen bijvoorbeeld langs de lymfeklieren in de elleboog en de oksel om gefilterd te worden. En die in de tenen, kuiten en dijen brengen hun afval bij de klieren in de knieholte en lies.

Lymfekanalen in het gezicht, het hoofd en de schedel komen uit bij de klieren die aan de achterkant van het hoofd, achter de oren en aan de zijkanten van de hals liggen. Sommige lymfeklieren liggen dieper in het lichaam, bijvoorbeeld in de borst (tussen de longkwabben), rond de plooien van de darmen en in het bekken.

Het lymfestelsel heeft drie belangrijke taken:
1. Het werkt als onderdeel van het immuunsysteem.
2. Het houdt de vochtbalans in stand.
3. Het is nodig voor de opname van vetten en vetoplosbare voedingsstoffen.

Lymfevaten voeren vocht af uit vrijwel alle lichaamsweefsels. Dat doen ze om de vochtbalans te regelen en om lichaamsvreemd materiaal bij de lymfeklieren af te leveren, zodat het immuunsysteem dat materiaal kan onderzoeken. Als reactie op een infectie zwellen de lymfeklieren op: dat gebeurt door een ophoping van lymfevocht, bacteriën en andere organismen,
en immuuncellen.

Lymfeklieren zijn verantwoordelijk voor het filteren van lymfe, en ze zorgen bovendien voor een deel van de adaptieve immuunrespons: de immuunreactie op nieuwe ziekteverwekkers. Ook maken ze ‘geheugenlymfocyten’: cellen die informatie bewaren over ziekteverwekkers die ze in het verleden zijn tegengekomen.

Daardoor herkennen ze een ziekteverwekker als ze die opnieuw aantreffen en produceren snel de juiste respons om die te bestrijden.

Aandoeningen van het lymfestelsel

Als bacteriën, schimmels of virussen in het lymfevocht herkend worden, maken de lymfeklieren meer witte bloedcellen aan om de infectie te bestrijden. De zwelling die dat veroorzaakt, de opgezette klieren, kun je soms voelen in je hals, onderarm of lies.

Een van de stoornissen van het lymfestelsel is lymfoedeem: een zwelling die optreedt als de lymfe niet door de lymfevaten wordt afgevoerd. Heb je opgezette lymfeklieren die niet meer hun normale grootte aannemen, zijn ze hard of rubberachtig en moeilijk te bewegen, en gaat dat gepaard met koorts, onverklaarbaar gewichtsverlies of moeite met ademhalen of slikken? Dan is het verstandig een arts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen.

Uit recent onderzoek blijkt dat de hersenen via lymfevaten in het hersenvlies (meningeale lymfevaten) verbonden zijn met het perifere immuunsysteem. (De hersenvliezen of meninges zijn drie vasculaire lagen rond de hersenen die de hersenen voeden en beschermen) Een ophoping van eiwitten in de hersenen, kenmerkend voor ziekten als alzheimer, kan deels ontstaan doordat die eiwitten niet goed worden verwijderd door de lymfevaten.

Dit kan ook een deel van de verklaring zijn voor veel andere neurologische aandoeningen. Denk aan multiple sclerose (MS) en parkinson. Momenteel wordt hiernaar onderzoek gedaan.
Het lichaam heeft, naast de bloedsomloop, het lymfestelsel nodig om optimaal en correct te kunnen functioneren.

Beide stelsels moeten vloeistoffen in beweging houden en ons zo beschermen tegen infectie. Als je lange tijd zit of ligt, kan dat de circulatie van bloed en lymfe vertragen. Dat kan in allerlei weefsels leiden tot een ophoping van afval en een tekort aan de voedingsstoffen die de weefsels en organen nodig hebben om goed te kunnen werken.

Dus hoewel rust belangrijk is als je herstelt van een blessure of operatie,is het net zo belangrijk om elke dag te bewegen. Want alleen dan kunnen het bloed en de lymfe door je lichaam circuleren.
Zorg ervoor dat je dagelijks 20 tot 30 minuten fietst, tuiniert, zwemt, lichte rekoefeningen doet zoals yoga, of gewoon een wandeling maakt in de buitenlucht. Dat is voldoende om gezondheidsproblemen door stilzitten te voorkomen.

Het belang van de milt

De milt is een orgaan ongeveer ter grootte van een vuist, dat zich links in de buik bevindt, onder de ribbenkast en achter de maag. Het is onderdeel van het immuunsysteem en fungeert als een filter voor het bloed. Oude rode bloedcellen worden in de milt gerecycled, en bloedplaatjes en witte bloedcellen worden er opgeslagen.

Mensen zonder een goed werkende milt lopen een groot risico om infecties te krijgen. Vooral infecties veroorzaakt door ingekapselde bacteriën, zoals bepaalde stammen van de Escherichia coli en de groep B-streptokokken.

Een beet van ziektedragende insecten zoals muggen of teken, en bacteriën afkomstig van de beet van andere dieren of zelfs van mensen kunnen tot zeer ernstige problemen leiden als je milt is aangetast. Eigenlijk geldt dat voor elk type infectie.

Mensen die zijn opgenomen in het ziekenhuis, vooral patiënten met brandwonden en mensen na een operatie, zijn vatbaar voor infecties met de bacterie Pseudomonas aeruginosa. En die vatbaarheid is sterker als je milt niet goed functioneert. Deze veelvoorkomende bacterie kan ook een oorinfectie veroorzaken als je zwemt in water zonder chloor, en een ooginfectie als je langdurig contactlenzen draagt.

Veel van deze bacteriën zijn resistent tegen conventionele antibiotica. Een voorbeeld hiervan is de E. coli- bacterie, die infecties van de luchtwegen, urinewegen en een operatieplek kan veroorzaken. Deze infecties kunnen levensbedreigende sepsis veroorzaken.

Sepsis is een toestand waarbij het lichaam overbelast is geraakt door een infectie. Het immuunsysteem begint de eigen weefsels aan te vallen in een poging de infectie te bestrijden. Dat kan leiden tot een verminderde bloedtoevoer naar de vitale organen, zoals hersenen, hart en nieren, wat fataal kan zijn.

Door een aangetaste milt kunnen onder andere de volgende ziekten ontstaan:
Babesiose, veroorzaakt door de parasiet Babesia, die wordt overgedragen door bijtende insecten en teken. Ze kunnen in het bloed terechtkomen en een parasitaire infectie van de rode bloedcellen veroorzaken.

De ziekte van Lyme, veroorzaakt door de parasitaire bacterie Borrelia bergdorferi, overgedragen door teken die leven op herten en andere zoogdieren.
Malaria, veroorzaakt door de parasiet Plasmodium, overgedragen door muggen.

Meningitis of hersenvliesontsteking, die veroorzaakt kan worden door verschillende ziekteverwekkers (bacteriën, virussen en schimmels). Longontsteking, een luchtweginfectie die veroorzaakt kan worden door de bacteriën Klebsiella pneumoniae of de pneumokok (Streptococcus pneumoniae). Longontsteking kan overigens ook door een virus worden veroorzaakt.

Eetbare, antimicrobiële planten

Ook planten worden voortdurend aangevallen door ziekteverwekkende bacteriën en andere microben, zoals schimmels, parasieten, virussen en gisten. En omdat ze geen immuunsysteem hebben, zijn ze zo geëvolueerd dat ze werkzame antimicrobiële verbindingen kunnen produceren.

Met name de delen van een plant die het meest kwetsbaar zijn of langdurig weerstand moeten bieden aan rotting, zoals de schors, wortels en zaden, zitten vol met krachtige antimicrobiële stoffen.
Als iemand gewond raakt of een operatie ondergaat, is de beschermende laag van de huid kapot.

Daardoor is het voor bacteriën en andere besmettelijke organismen eenvoudig om het lichaam binnen te dringen. Zo ook als iemands immuunsysteem niet naar behoren werkt: dan kunnen infecties de natuurlijke bescherming van het lichaam makkelijk overwinnen.

Als je natuurlijke middelen op het menu zet, kun je infecties helpen voorkomen en help je het lichaam op een natuurlijke manier bestaande infecties te bestrijden. Een waarschuwing vooraf bij het gebruik van medicinale planten: sommige ervan, bijvoorbeeld oleanderblad, kunnen dodelijk zijn als je ze op de verkeerde manier inneemt of bereidt.

Andere planten mag je nooit rauw eten, omdat hun rauwe extractievorm zeer giftig is. Dat is niet het geval met de planten die we hier noemen. Vraag ook altijd voordat je kruiden gaat gebruiken aan je arts of je ze tegelijk met je medicijnen kunt innemen, met name bloedverdunners.

Want sommige kruiden en medicijnen reageren op elkaar. Dat is ook zo met voedingsgist, met name biergist. Vooral mensen die MAO-remmers (een bepaald soort antidepressiva) gebruiken, lopen risico. Ook mensen die het herpesvirus bij zich dragen, kunnen biergist beter vermijden, want het kan een uitbraak uitlokken.

Pas ook op met kruiden die een hoog estragolgehalte hebben, zoals basilicum, venkel, steranijs en dragon. Die mag je niet langer dan tien dagen als medicijn gebruiken, en zwangere vrouwen mogen ze helemaal niet gebruiken.

Thee voor aandoeningen aan het lymfestelsel

Kleefkruid, goudsbloem en koningskaars zijn drie krachtige kruiden die het lymfestelsel kunnen reinigen van verstopping en slijm, en de symptomen van keelontsteking en andere gerelateerde zwellingen in de keel, hals, armen en lies kunnen verlichten. Hier lees je hoe je thee maakt van deze kruiden.
Ingrediënten:

2 delen goudsbloem
2 delen kleefkruid
1 deel koningskaars
Bereiding:
1 Doe de kruiden in een steelpan met koud water. Zorg dat de kruiden onder water staan.
2 Breng het water langzaam aan de kook, doe een deksel op de pan en laat de thee 20 tot 45 minuten sudderen. Hoe langer je de kruiden laat trekken, hoe sterker de
thee wordt.
3 Drink 2 à 3 weken 2 tot 3 mokken thee per dag.

Symptomen van een bacteriële infectie
Een hoge lichaamstemperatuur (koorts) is het belangrijkste symptoom van een infectie. Maar omdat die ook door een virus kan worden veroorzaakt, moet je een bloedtest laten doen om de precieze oorzaak vast te stellen.
Andere symptomen zijn onder andere:

• buikpijn
• diarree
• hoofdpijn
• spierpijn
• abnormale vermoeidheid
• braken
• verwardheid

Natuurlijke middelen bij koorts

Koorts is de natuurlijke reactie van het lichaam op een infectie, dus die moet je niet automatisch willen onderdrukken. Doe dat alleen als hij gevaarlijk hoog wordt (40°C).

Bij koorts kun je het lichaam op de volgende manieren ondersteunen:

Drink veel gefilterd water of mineraalwater.
Voeg aloë vera, ananas, radijssap of kokoswater toe aan warm water met honing, citroen en gember. Neem hiervan de hele dag door slokjes om je lichaam te helpen rehydrateren tijdens en na
de koorts.

Drink thee van basilicum, kliswortel, koriander, paardenbloem, munt, mosterdzaad, rozijnen, saffraan, thijm of duizendblad, die je maakt door een van deze ingrediënten in heet water te laten weken. Zeef de thee en drink geleidelijk drie mokken per dag. Voeg er honing aan toe voor een zoete smaak en omdat het bacteriën, schimmels en virussen bestrijdt.
Maak thee met daikon (witte rammenas), shiitakes en kombu om de koorts te verlagen en de infectie te bestrijden.

 

Gewone kruiden met krachtige antibiotische eigenschappen

De volgende kruiden hebben zeer effectieve antibiotische eigenschappen.Je kunt van een van de onderstaande ingrediënten thee maken, waarvan je elke dag 3 mokken drinkt. Ook kun je ze gebruiken in gerechten zoals chili, curry’s, omelet, rijstgerechten, salades en soepen. Of strooi ze dagelijks over je maaltijden.

• Anijszaad
• Kardemomzaad
• Chilipeper
• Kaneel
• Kruidnagel
• Korianderzaad
• Komijnzaad
• Venkelzaad
• Gember
• Roze Himalaya-zout
• Nootmuskaat
• Paprika
• Peperkorrels(alle kleuren)
• Kurkuma