Mijn zoon kreeg de diagnose aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en ik kreeg het advies zijn voeding aan te vullen met essentiële vetzuren (EFA’s: essential fatty acids). WAT VOOR DOSIS ZOU HIJ DAN MOETEN HEBBEN EN ZIJN ER RISICO’S OP DE LANGE TERMIJN? EN KAN HIJ DEZELFDE THERAPEUTISCHE WERKING BEREIKEN MET EFA’S UIT GEWONE VOEDING?

Gezien het scala aan bijwerkingen van de geneesmiddelen die worden voorgeschreven voor ADHD, is het zeker verstandig voor voedingssuppletie te kiezen om de stoornis van uw zoon te behandelen. Omega-3- en -6-vetten zijn bekend als ‘meervoudig onverzadigde vetzuren’. Ze heten essentieel omdat ze niet door het menselijk lichaam zelf samengesteld kunnen worden, maar via de voeding moeten worden opgenomen. Vis, schaal- en schelpdieren zijn de belangrijkste bronnen van omega-3, met name die welke cruciaal zijn voor ogen en hersenen, eicosapenteenzuur (EPA) en docosahexeenzuur (DHA). Groene groenten, bepaalde noten en oliën zijn de voedingsbronnen voor de goede omega-6-vetzuren. Maar zelfs als de voeding voldoende van deze vetzuren bevat, kan het lichaam inefficiënt zijn in het opnemen en verwerken ervan.

ADHD en omega-3

Het blijkt dat kinderen met ADHD een verlaagde hoeveelheid van de cruciale long-chain (LC) meervoudige vetten – zoals arachidonzuur (AA), DHA en EPA – in hun bloed hebben, zelfs als ze voldoende binnenkrijgen van de stoffen waaruit die gemaakt moeten worden: linoleenzuur (LA) en alfalinoleenzuur (ALA)7. Daar komt bij dat ons westers voedingspatroon van oudsher te weinig LC meervoudige vetzuren bevat, met name omega-3-vetzuren ontbreken8.

Aanvullen met omega-3-vetzuren werkt bij kinderen met ADHD9, en vooral EPA is van belang10. Vooral in de verhoudingen 12:1 voor omega-3 ten opzichte van omega-6 en 3:1 voor EPA ten opzichte van DHA zijn ze effectief. Bij een Australische trial van dertig weken kregen 132 kinderen met ADHD, in de leeftijd van zeven tot twaalf jaar, een supplement genaamd eye qTM (Equazen; Springfield in Nederland), dat 400 mg visolie bevat en 100 mg teunisbloemolie. De resultaten waren positief11. De effectieve dagelijkse dosering was zes capsules, hetgeen neerkomt op 558 mg EPA, 174 mg DHA en 60 mg van het omega-6 gamma-linoleenzuur (GLA). Bij een ander onderzoek, de Oxford-Durham Trial, bleek dat bij 40 procent van de 117 kinderen met leer- en gedragsproblemen die eye q kregen, het lezen en spellen indrukwekkend verbeterden12.

Lange termijn

Wat de effecten van suppletie van essentiële vetzuren op de lange termijn betreft, tot nu toe lijkt het veilig. Desondanks waren er in het Australische onderzoek dat hiervoor beschreven wordt, twee ouders die aangaven dat hun kinderen zich wat misselijk voelden na inname van de supplementen en was er een jongen die een bloedneus kreeg, waarschijnlijk door het bloedverdunnende effect van meervoudig onverzadigde vetzuren11.

Er kunnen echter ernstigere problemen optreden wanneer er mega-doseringen essentiële vetzuren worden ingenomen. Bij een kleinschalig Italiaans onderzoek met veertig gezonde mensen die ofwel een placebo kregen ofwel toenemende doseringen EPA en DHA, bleek na een halfjaar dat diegenen die de hoogste dosering visoliën namen, vatbaarder waren voor oxidatieve schade aan de rode bloedcellen13. Bij een ander, Amerikaans, klein onderzoek bleken dezelfde resultaten14.

Het zorgwekkende hieraan is dat oxidatieve overbelasting tot verschillende ziekten kan leiden, waaronder aderverkalking, emfyseem en kanker15. De doseringen waren echter extreem hoog (4100 mg/dag EPA en 3600 mg/dag DHA in de Italiaanse studie; 1680 mg/dag EPA en 720 mg/dag DHA in de Amerikaanse). Dus op voorwaarde dat u zich aan een lage dosering houdt, is het onwaarschijnlijk dat u problemen krijgt.

Gebruik bijvoorbeeld zes capsules van 500 mg visolie per dag gedurende twaalf weken, en bouw het daarna af naar slechts twee of drie capsules per dag.Veel supplementen bevatten trouwens ook de antioxidant vitamine E om de schadelijke effecten van vrije radicalen uit visoliesuppletie tegen te gaan. Zo zit in eye q 1,8 mg vitamine E per capsule. U kunt er echter voor kiezen deze dosis nog te verhogen, aangezien uit onderzoek valt op te maken dat 200 mg/dag (rond de 100 IE) effectief is15. Wie tevens diabetes heeft, moet knoflook of pectine toevoegen om veranderingen in de glucosehuishouding teniet te doen die door visoliesuppletie kunnen ontstaan16.

Evenals eye q van Equazen (Springfield) zijn de merken BioCare en VeryWise Nutrition (nog niet in Nederland) het proberen waard. Deze bedrijven gebruiken een nieuw proces dat de absorptie van omega-3-vetzuren bevordert. Door voor-emulsificatie van de visolie voordat hij wordt ingenomen, kan het lichaam significant meer EPA en DHA opnemen17. Dit proces is gebruikt bij producten als OmegaWise en BrainWise van VeryWise Nutrition, en LipoCell en OmegaBerry van BioCare.

Via de voeding

Wat uw laatste vraag betreft, het is zeker mogelijk alle hersenversterkende omega-3-vetzuren enkel en alleen uit voeding te verkrijgen, vooral als uw zoon van vis houdt. Twee porties vette vis (zalm, makreel, haring, sardines, witte tonijn en koolvis) bevatten 2-3 gram LC meervoudige vetten. Dat is het equivalent van drie of vier visoliecapsules van 1000 mg. Houd er echter rekening mee dat deze vissoorten een hoog gehalte gifstoffen als kwik en andere vervuilers kunnen bevatten (zie Medisch Dossier jrg 9, nr. 4 – april 2007, p.11-13). Bij hoogwaardige visoliesupplementen zijn die vervuilende stoffen gewoonlijk verwijderd. Kies bij voorkeur een product waarvan op de verpakking staat dat het gegarandeerd vrij is van verontreiniging zoals pcb’s, zware metalen en dioxines.

Een andere bron van omega-3-vetzuren vormen plantaardige oliën als lijnzaadolie en hennepolie. Maar de omega-3-vetten in planten hebben de vorm van ALA, dat in het lichaam nog moet worden omgezet in EPA en DHA om te kunnen worden gebruikt. Het nadeel daarvan is dat sommige mensen daar genetisch gezien gewoon niet toe in staat zijn, en anderen de noodzakelijke andere voedingsmiddelen niet gebruiken voor die omzetting. Als u toch gebruik wilt maken van deze bronnen, zorg dan dat uw zoon zijn inname van verzadigde vetten en geharde plantaardige vetten (transvetten) beperkt. Zorg ook dat hij voldoende vitamine B3, B6 en C, magnesium en zink via zijn voeding krijgt.

BRONNEN:

1Cochrane Database Syst Rev, 2001;1:CD001873
2Otolaryngol Head Neck Surg, 2000;123[1 Pt1]:69-75
3 Otolaryngol Head Neck Surg, 2000; 122:174-82
4Cranio J Craniomandib Pract, 2003;21:50-60
5 Zie ook www.vertigoheel.com
6J Altern Complement Med, 2005;11:155-60
7Am J Clin Nutr, 1995; 62: 761-768
8Lipids, 2004; 39: 1215-1222
9Int Rev Psychiatry, 2006; 18: 155-172
10Pediatrics, 2005; 115: 1360-1366
11 Dev Behav Pediatr, 2007; 28: 82-91
12Pediatrics, 2005; 115: 1360-1366
13Am J Clin Nutr, 1996; 64: 297-304
14J Nutr, 1991; 121: 484-491
15Am J Clin Nutr, 1993; 58:98-102
16J Diabetes Compl, 1996; 10: 280-287
17Nutr J, 2007; 6: 4