Steeds meer vrouwen en mannen ondergaan een cosmetische ingreep of operatie om er jonger uit te zien. Maar acupuncturisten gebruiken een alternatieve behandeling die al drieduizend jaar oud is. Cate Montana onderzoekt de nieuwste gezichtsacupunctuur.

Al eind 1700 maakten artsen van de Oost-Indische Compagnie kennis met acupunctuur. Vanaf die tijd deed deze oude oosterse medische techniek langzaam maar zeker haar intrede in het Westen, samen met steeds meer Chinese immigranten. Maar in die tijd hadden maar weinig medici daar oren naar. Verhalen over universele energie (qi), energiepunten, onzichtbare meridianen en het evenwicht tussen yin en yang druisten volledig in tegen de westerse wetenschappelijke kennis. Pas na de Aziatische tournee van The Beatles in 1964 groeide in het Westen de publieke belangstelling voor oosterse religies, filosofie en cultuur. Toen schreef James Reston, columnist bij de New York Times, vanuit zijn ziekenhuisbed over acupunctuur. Zijn artikel ‘Now, about my operation in Peking’ stond op 26 juli 1971 op de voorpagina, samen met de lancering van de Apollo 15.

De reacties en belangstelling waren enorm. In 1980 werd de British Medical Acupuncture Society opgericht. In 1999 richtten de Amerikaanse National Institutes of Health een centrum voor complementaire en alternatieve geneeskunde op. Acupunctuur werd de populairste alternatieve geneeswijze in de VS. Maar pas in de 21e eeuw ontdekten westerse vrouwen wat Chinese keizerinnen drieduizend jaar geleden al wisten: acupunctuur is niet alleen goed om gezond oud te worden. Het kan ook helpen om er jonger uit te zien.

Gezichtsdiagostiek

‘De vroege gezichtsacupunctuur in de Chinese geneeskunde is eigenlijk ontleend aan de gezichtsdiagnostiek’, vertelt Yvette Masure. Ze is medisch en gezichtsacupuncturist in het Britse Guildford. ‘Het gezicht is de expressie van de stand van zaken van je organen in je systeem. Die plooitjes waar we allemaal vanaf willen, worden in de gezichtsdiagnostiek gezien als schoonheidslijnen. Zo zijn de Sa Ling-lijnen, die van de onderkant van elk neusgat naar je mondhoeken lopen, een teken van grote wilskracht en een sterk karakter.’ De moderne gezichtsacupunctuur is helemaal gericht op ‘Weg met alle rimpels!’ Dat is volgens Masure best grappig als je bedenkt waar en waarom gezichtsacupunctuur eigenlijk is begonnen, duizenden jaren geleden.

‘In China wilden ze mannen en vrouwen bij elkaar brengen die bij elkaar pasten. Net zoals westerlingen hun handpalmen lieten lezen, lazen de Chinezen gezichtslijnen. Dan konden ze zien: Oh kijk, hij is zuinig op zijn geld, en zij is heel goed in koken, gewoon door hun gezichten te lezen. Gezichtsacupunctuur is eigenlijk ontstaan als manier om gezichtslijnen te versterken om zo iemands innerlijke schoonheid uit te drukken.’ Masure is opgeleid als medisch acupuncturist en begon in 2006 met gezichtsacupunctuur. Haar praktijk lag in de sjieke Londense wijk Chelsea, waar mode heel belangrijk was. ‘Oudere dames die cosmetische chirurgie en Botoxbehandelingen hadden gehad, vroegen me om hulp’, vertelt ze. ‘En steeds meer klanten vroegen me om een schoonheidsbehandeling. Dus zo ben ik begonnen. Ik heb ze maar niet uitgelegd dat gezichtsacupunctuur eigenlijk gewoon een andere vorm van medische acupunctuur is, die goed is voor de gezondheid van je hele lichaam.’

Bewezen effectief

Uit klinisch onderzoek blijkt dat gezichtsacupunctuur rimpels kan laten verdwijnen of verminderen, dat gezichtsoedeem (vochtophoping) afneemt, de tonus (spierspanning) van je gezichtsspieren toeneemt, je huidstructuur verbetert en de huid van je gezicht er in zijn geheel vitaler uitziet.1 Het verbetert de microcirculatie (bloedsomloop in de kleine vaatjes) in je gezicht en vermindert ontstekingsreacties. En dat alles met nauwelijks bijwerkingen.2

Acupunctuur is ook een effectieve behandeling voor meer elasticiteit in je gezicht3 en zelfs een zeer effectieve behandeling voor acne.2 Acupunctuur helpt ook tegen psoriasis4 en werkt mogelijk beter dan gebruikelijke medicijnen tegen de jeuk en andere symptomen van eczeem. 5 Acne en psoriasis kunnen je gezicht beschadigen. Dat veroorzaakt niet alleen acute lichamelijke, maar ook psychische en emotionele stress. Masure heeft een holistische benadering: ze begint met een gewone medische intake, zoals elke acupuncturist doet.

Ze vraagt cliënten naar hun algehele gezondheid en ziektepatronen. Ze vraagt wat ze hopen te bereiken met de behandeling. Dan kijkt ze naar de kleur, structuur en het vochtgehalte van de huid. De overgrote meerderheid van haar patiënten is vrouw. Ze vraagt hun of ze al in de overgang zijn, want een huid is vóór de overgang makkelijker en sneller te behandelen. Ze leest de gezichtslijnen van haar cliënten als een kaart die de gezondheid van de organen aangeeft.

Die informatie gebruikt ze om te achterhalen welke inwendige factoren er moeten veranderen om iemands algehele gezondheid en schoonheid te verbeteren. Ze houdt rekening met het weer en de tijd van het jaar: de huid is bijvoorbeeld droger in de winter en vetter in de zomer. Ook waar de patiënt woont is van belang. Woon je in een stad? Dan is vervuiling een factor. Woon je in een koud of warm klimaat? Woon je op een plek met vier of met twee seizoenen? ‘Het heeft allemaal invloed’, zegt ze.

Huidplooien

De werkwijze van gezichtsacupunctuur zelf is vrij eenvoudig. ‘Als ik werk aan een lijn in het gezicht – bijvoorbeeld een ‘marionetlijn’ (van de mondhoeken naar beneden) of lijnen op het voorhoofd – rek ik met mijn ene hand de huid en zet ik met de andere hand een intradermale naald direct in het midden van de plooi’, vertelt Shreya Kane. Ze is gezichtsacupuncturist bij de London Facial Acupuncture Clinic. ‘Ik gebruik een steriele pincet om de naalden vast te houden, want ze zijn zo klein dat je ze nauwelijks met je vingers kunt vasthouden.’ De naalden gaan niet ver naar binnen, meestal maar 0,5 tot 1 mm. Ze werken feitelijk doordat ze een lokale ontsteking veroorzaken. ‘De naald is een vreemd voorwerp dat je huid ingaat’, zegt Kane. ‘Dat geeft je hersenen en de cellen rond het insteekpunt een seintje om neutrofielen (een bepaald soort witte bloedcellen) en bloed naar die plek te sturen, om aan het herstelwerk te beginnen.’

Kane, van oorsprong fysiotherapeut en gespecialiseerd in pijn, ging zich in gezichtsacupunctuur verdiepen toen ze de verbazingwekkende resultaten daarvan zag bij cliënten die leden aan trigeminusneuralgie. Dat is een zeer pijnlijk aandoening in je gezicht, veroorzaakt door de vijfde hersenzenuw, die van het voorhoofd langs de slaap naar de kin loopt. ‘De patiënten gebruikten zware medicijnen en konden door de pijn hun mond niet eens ver genoeg opendoen om te eten’, zegt ze. ‘Acupunctuur deed wonderen.’ Klinische studies bevestigen dat.6 Tegenwoordig behandelt Kane cliënten voor rimpels en slappe huid, acne, een ‘kalkoenhals’, een onderkin, eczeem, psoriasis en pigmentproblemen. Ze helpt ook vrouwen bij wie het helemaal fout is gegaan met Botox. ‘Ik had een cliënt die Botox-behandelingen had gehad en bij wie de lymfedrainage van haar spieren niet meer werkte’, vertelt ze. ‘Ze had zoveel vochtophoping onder haar ogen dat het letterlijk leek alsof er bananen onder haar ogen zaten. Gezichtsacupunctuur hielp de lymfedrainage van haar gezicht en leerde haar spieren opnieuw om te doen wat ze hadden horen te doen: tillen!’

Hoe je gezicht veroudert

Collageen is een eiwit dat maar liefst 75% uitmaakt van de lederhuid. Dat is de middelste huidlaag, tussen de opperhuid aan de buitenkant en de diepergelegen onderhuidse weefsels. Een ander eiwit in de lederhuid is elastine: dat zorgt voor stevigheid, structuur en elasticiteit. Naarmate we ouder worden, breken collageen en elastine sneller af dan het lichaam ze kan aanmaken.

Door vervuilende stoffen, stress, schade door zonlicht, roken, ongezonde voeding en andere factoren gaan de gezondheid en elasticiteit van de huid achteruit. De oorspronkelijke gladde, vette laag onder de huid raakt uitgeput en verslapt, vooral rond de kin en hals. Tegenwoordig is het gangbaar om die problemen met Botox-injecties te lijf te gaan.

Botox is de merknaam van botulinetoxine. Het verlamt de gezichtsspieren gedeeltelijk, waardoor ze niet meer samentrekken en mimiekrimpels vormen. Soms worden bij de behandeling fillers ingespoten, zoals collageen en hyaluronzuur; een vloeistof die van nature voorkomt in de gewrichten, weefsels en ogen. Net als Botox-injecties slijten fillers na een aantal maanden en moet je de behandeling herhalen om je ‘look’ te behouden…

Helaas kunnen je spieren uiteindelijk zwakker worden door het gebruik van Botox. Acupuncturist Claudia Sandoval legt uit: ‘Na herhaaldelijke behandelingen krijg je een nog slappere huid dan voordat je begon, omdat Botox meestal het elastinegedeelte links laat liggen. Zeker, je hebt uiteindelijk geen rimpels meer omdat je je gezicht ervan hebt weerhouden om te bewegen en gezichten te trekken. De rimpels zijn er niet meer, maar de verslapping is er nog wel, en alles begint er gewoon wat hangerig uit te zien.’

Acupunctuur, acne en rosacea

Ongezonde voeding, stress, overmatige talgproductie, haarzakjes die verstopt raken met talg, bacteriën, luchtvervuiling: het kan allemaal bijdragen aan acne vulgaris. Jeugdpuistjes werden vroeger beschouwd als een cosmetisch probleem voor pubers, maar het gebeurt vaak genoeg dat mensen er op hun 60ste of 70ste nog steeds mee rondlopen. ‘Ik zie veel patiënten met acne’, zegt Kane. ‘Acupunctuur helpt daar prima tegen.’ Volgens haar werkt het zo goed doordat direct prikken in probleemgebieden de productie van de talgklieren vermindert. Ze behandelt ook specifieke lichaamspunten om de hormonen en het meridiaanstelsel te corrigeren, die allebei invloed hebben op de huidskleur. Acupunctuur werkt ook goed bij couperose: een huidziekte waarbij er veel kleine bloedvaatjes in het gezicht zitten.

Romy Simone, gezichtsacupuncturist in Santa Monica, beschrijft hoe ze een jonge vrouw van in de twintig met een pigmentziekte behandelde volgens haar eigen protocol. ‘Ik wist niets over haar toen ik met de behandeling begon’, vertelt ze. ‘Maar na een paar behandelingen barstte ze tijdens een sessie in tranen uit. ‘Toen ik vroeg wat er was, zei ze: “Weet je, mijn pigmentatie was zo erg dat ik altijd zware make-up gebruikte, de soort die ze gebruiken voor acteurs, make-up die alles bedekt. Ik voelde me zo onzeker dat ik sinds mijn zestiende geen dag de deur uit ben gegaan zonder die make-up, zelfs al ging ik alleen maar even naar de supermarkt. Maar sinds jouw behandelingen draag ik helemaal geen make-up meer.” Zo bevrijdend en ingrijpend is het dus, dat iemand weer een gevoel van eigenwaarde en weer zelfvertrouwen krijgt. Voor mij was dat verhaal echt een opsteker.’

Bronnen
1. Aesthet Surg J, 2005; 25(4): 419–24
2. J Agromedicine Med Sci, 2022; 8(3): 140–5
3. Evid Based Complementary Altern Med, 2013; 2013: 424313
4. J Dermatolog Treat, 2017; 28(3): 221–8
5. Acupunct Med, 2020; 38(1): 3–14
6. Altern Ther Health Med, 2010; 16(6): 30–5
7. Medicine (Baltimore), 2018; 97(34): e11931
8. Scars Burn Heal, 2019; 5: 2059513119831911