Geluk in een pilletje klinkt aantrekkelijk, en de onderzoeken zijn veelbelovend. Verdient dit supplement zijn populariteit?

5-Hydroxytryptofaan, beter bekend als 5-htp, is een voedingssupplement op basis van natuurlijke stoffen. Het wordt verkocht met de claim dat het de eetlust reguleert, slaapstoornissen verhelpt, hoofdpijn vermindert en de stemming beter en evenwichtiger maakt. Maar wat is het eigenlijk voor stofje en doet het inderdaad wat het belooft?

Wat is 5-htp?
5-htp is een aminozuur dat in de natuur voorkomt. Het lichaam maakt er gebruik van om serotonine aan te maken, de neurotransmitter die ook wel het ‘gelukshormoon’ wordt genoemd en een cruciale rol lijkt te spelen in de regulatie van slaap, stemming, pijnzin, ontstekingsprocessen en andere lichaamsfuncties. 5-htp wordt in het lichaam gemaakt uit l-tryptofaan, een aminozuur dat deel uitmaakt van de meeste voedingseiwitten. Maar door het eten van veel l-tryptofaan bevattende voeding wordt het gehalte 5-htp niet significant hoger. De 5-htp die in supplementen wordt gebruikt, is afkomstig van de zaden van het West-Afrikaanse medicinale kruid Griffonia simplicifolia.

Wat doet 5-htp?
Uit wetenschappelijk onderzoek valt op te maken dat 5-htp heilzaam zou kunnen werken bij een aantal verschillende aandoeningen, met name die waarbij een tekort of onevenwichtig gehalte van serotonine een rol speelt. Voorbeelden zijn depressie, fibromyalgie en migraine. De werking is gebaseerd op een verhoging van het serotoninegehalte in het centrale zenuwstelsel, maar ook van andere neurotransmitters en stoffen aldaar, zoals melatonine, dopamine en noradrenaline. Door die werking heeft 5-htp een duidelijk effect op de chemie in de hersenen en op aandoeningen waarbij serotonine betrokken is.

Depressie
5-htp kan symptomen van een depressie aanzienlijk verbeteren, zo blijkt uit vele klinische onderzoeken. In een onderzoek met 36 patiënten met deze diagnose is 5-htp (100 mg drie maal daags) gedurende zes weken vergeleken met de selectieve serotonine-heropnameremmer (ssri) fluvoxamine (150 mg drie maal daags). Uit de resultaten bleek dat in beide onderzoeksgroepen een significante en vrijwel gelijke afname van de depressiesymptomen optrad vanaf week twee tot en met zes. In week vier scoorden vijftien van de 36 patiënten (42 procent) die behandeld werden met 5-htp, en achttien van de 33 patiënten (55 procent) die fluvoxamine kregen minstens 50 procent beter op een standaardvragenlijst over depressiesymptomen. Aan het eind van het onderzoek hadden de twee groepen bijna gelijke cijfers voor wat betreft deze verbetering van 50 procent, maar waren er in de fluvoxaminegroep meer patiënten bij wie de behandeling had gefaald1.
Bij een dosis van 200-300 mg/dag kan 5-htp wellicht ook de depressiesymptomen van mensen met bipolaire stoornissen behandelen2,3.

Fibromyalgie
In een dubbelblind placebogecontroleerd klinisch onderzoek met vijftig patiënten met dit chronische pijnsyndroom leidde drie maal daags 100 mg 5-htp tot een significante verbetering van alle symptomen die in de studie waren opgenomen, waaronder pijn, gevoelige punten, ochtendstijfheid, slaapstoornis, angst en vermoeidheid4. Een langduriger klinisch onderzoek (90 dagen) door dezelfde onderzoekers leverde soortgelijke resultaten op5.

Migraine en hoofdpijn
5-htp blijkt hoofdpijnaanvallen te kunnen voorkomen bij verschillende vormen van chronische hoofdpijn, zoals migraine, spanningshoofdpijn en hoofdpijn bij kinderen6. In een onderzoek met 124 patiënten werd 5-htp vergeleken met methysergide, een veelgebruikt middel tegen migraine. Na een half jaar werd een significante verbetering gemeten bij 75 procent van de patiënten die met methysergide waren behandeld en bij 71 procent van de mensen die met 5-htp waren behandeld. Met 5-htp werden echter wel betere resultaten geboekt voor wat betreft vermindering van de intensiteit en duur van de migraine-aanvallen, aldus de onderzoekers7.
In een onderzoek met 48 leerlingen op de basisschool en de onderbouw van het voortgezet onderwijs bleek behandeling met 5-htp (4,5 mg/kg/dag) de hoofdpijnfrequentie met 70 procent te verlagen tegenover 11 procent met een placebo8.

Slaapstoornis
Er zijn onderzoeken waaruit valt op te maken dat 5-htp ook tegen slaapstoornissen kan werken, zoals insomnia. Door 600 mg in gedeeltelijke doseringen te geven aan gezonde proefpersonen, bleek de hoeveelheid rem-slaap (rapid eye movement) toe te nemen. Dat is een teken van verbetering van de kwaliteit van de slaap. Een kleinere dosis is misschien beter, aangezien hogere doseringen volgens anekdotische verslagen nachtmerries kunnen veroorzaken. In een onderzoek waarin 200 mg 5-htp werd gebruikt, bleek dat die dosis al kan leiden tot een toename van de rem-slaap, zij het een minder grote dan bij de hogere doses9.

Overgewicht
5-htp zit vaak in supplementen die bedoeld zijn voor gewichtsafname, met de claim dat ze de eetlust kunnen bijsturen en helpen bij het afvallen. Er is enig bewijs voor die claim, zoals onder andere bleek uit drie klinische onderzoeken met obese patiënten die dankzij 5-htp minder aten en daardoor ook afvielen9.
In een dubbelblind klinisch onderzoek werden twintig mensen met overgewicht willekeurig ingedeeld in een groep die twee maal zes weken ofwel 900 mg 5-htp per dag kregen ofwel een placebo. In de eerste periode van zes weken werd geen dieet gevolgd en in de tweede periode werd een dieet voorgeschreven met maximaal 1200 kcal per dag. De onderzoekers meldden dat er met 5-htp een significante gewichtsafname optrad in beide perioden, evenals een vermindering van de koolhydraatconsumptie en een ‘consequent optreden van een snel gevoel van verzadiging’. De keerzijde was dat 80 procent van de mensen die 5-htp namen last had van misselijkheid, echter niet ernstig genoeg om te leiden tot drop-out uit het onderzoek. Ook nam de misselijkheid af in de loop van het onderzoek10.

Wat zijn de risico’s?
De bijwerkingen van 5-htp zijn in het algemeen mild en bestaan bij sommige mensen uit misselijkheid, maagzuurbranden, winderigheid, een vol gevoel en rommelende darmen. Bij een hoge dosis kan echter het serotoninesyndroom ontstaan. Dat betekent dat er te veel serotonine in het lichaam is. Dat kan ook gebeuren als het supplement wordt genomen in combinatie met een antidepressivum als een ssri, al zijn er tot op heden geen specifieke vermeldingen in publicaties over zo’n wisselwerking6.
Een ander punt van zorg is dat 5-htp kan leiden tot het eosinofilie-myalgiesyndroom (ems), een ernstige aandoening met extreem gevoelige en pijnlijke spieren alsmede bloedafwijkingen11. Er zijn echter aanwijzingen dat het ems ontstond door een vervuiling van 5-htp-supplementen die vroeger werden gebruikt, voordat er stringentere productieregels werden ingevoerd12.

Toekomstverwachtingen
5-htp toont zich voor een aantal chronische aandoeningen veelbelovend, en zou wel eens een nuttig alternatief kunnen blijken voor geneesmiddelen als ssri’s en preventieve middelen tegen migraine. Maar tot op heden zijn alle onderzoeken kleinschalig geweest en van recent onderzoek is er veel te weinig. Ook zijn er vraagtekens rond veilige doseringen en productiestandaarden.
Als u desondanks 5-htp wilt proberen, zorg dan dat u dat onder supervisie van een medisch professional doet.

Joanna Evans

1Altern Med Rev, 1998; 3: 271-280
2J Affect Disord, 1980; 2: 137-146
3Acta Psychiatr Scand Suppl, 1981; 290: 191-201
4J Int Med Res, 1990; 18: 201-209
5J Int Med Res, 1992; 20: 182-189
6Altern Med Rev, 1998; 3: 271-280
7Eur Neurol, 1986; 25: 327-329
8Drugs Exp Clin Res, 1987; 13: 425-433
9Altern Med Rev, 1998; 3: 271-280
10J Clin Nutr, 1992; 56: 863-867
11Adv Exp Med Biol, 1999; 467: 461-468
12J Rheumatol, 1994; 21: 2261-2265