Eczeem is een vervelende aandoening die vooral bij baby’s en kinderen voorkomt. Een baby met eczeem – die van de pijn maar blijft huilen – kan een heel gezin ontwrichten. Wat kan je dan doen? Dat vroegen we dermatoloog Liesbeth van der Rhee, vitale leefstijlexpert Joep Rovers en klassiek homeopaat Manon Bruins.

Zo’n 400.000 mensen in Nederland hebben eczeem. Dit is een verzamelnaam voor huidziektes met dezelfde soort klacht: een rode, gezwollen, schilferige huid met soms kloofjes, bultjes of blaasjes – soms gevuld met vocht. Wie eczeem heeft, heeft vaak jeuk. Eczeem komt het vaakst voor bij kleine kinderen.

Drie bekende vormen van eczeem zijn atopisch eczeem (ook wel constitutioneel eczeem), dat te maken heeft met een erfelijke aanleg, contacteczeem, dat ontstaat door een allergische reactie van de huid op een bepaalde stof, en seborroïsch eczeem, waarbij een gist die van nature op de huid voorkomt een rol speelt. Bij sommige mensen verdwijnt eczeem, anderen hebben er hun hele leven last van. Iets daartussenin kan ook: dan heb je er meestal geen last van, maar vlamt het soms toch op.

Uitputtingsslag

Een baby met heftig eczeem kan een heel gezin ontwrichten. Want een kindje met pijn en jeuk is onrustig, slaapt weinig en huilt veel. Dat kan voor ouders een enorme uitputtingsslag zijn. Wie op zoek naar een behandeling de reguliere weg bewandelt, bezoekt de huisarts, en bij ernstig eczeem de dermatoloog. Ouders die de oplossing liever in de complementaire hoek zoeken, kunnen onder andere terecht bij een vitale leefstijlexpert of een homeopaat. We spreken drie specialisten die ieder vanuit hun eigen professie vertellen over hun visie op eczeem én hoe ze deze huidklachten behandelen.

Atopisch eczeem

Liesbeth van der Rhee is dermatoloog, gezondheidswetenschapper en leefstijlcoach. ‘Vanuit de dermatologie zien we atopisch eczeem – de vorm die ik veel behandel – op twee manieren’, vertelt ze. ‘Het ontstaat door een ontstekingsreactie, en door de aanleg van de huid: mensen met aanleg voor eczeem hebben een huid die meer openstaat dan gemiddeld. Bepaalde huideiwitten, die over het algemeen strak tegen elkaar liggen, staan dan wat verder van elkaar af. Dit type eczeem is vaak erfelijk; dan hebben ouders ook eczeem, astma of hooikoorts. Deze klachten worden allemaal veroorzaakt door een ‘overactief’ immuunsysteem.’

Als de huid meer openstaat, verliest deze meer vocht en is er een grotere kans op ontstekingen die door het immuunsysteem worden gevormd. ‘Er is nog veel onduidelijk over eczeem,’ aldus de dermatoloog, ‘maar er wordt gedacht dat bepaalde huidbacteriën het immuunsysteem opjutten en dat dat voor ‘gedoe’ zorgt als de huid meer openstaat.’

Sherlock Holmes

Ook in de homeopathie wordt eczeem gezien als een uiting van een verstoring. Homeopaat Manon Bruins legt uit: ‘Dat kan gaan om een mentaal-emotionele of een lichamelijke verstoring. Of een combinatie van beide. Tijdens de amnese ga ik als een Sherlock Holmes op onderzoek uit om dat te achterhalen.

Dus ik vraag of het in de familie zit, of er bepaalde dingen spelen, zoals een overlijden of een verhuizing, welke medicijnen er worden gebruikt en of er problemen zijn in de darmen. Als je emoties niet kan verwerken, gaat je lichaam dat dragen.

‘Ook kijk ik naar de impact van eczeem. Als blijkt dat eczeem in de familie zit, noemen we dat een ‘zwakke plek in de erfelijke aanleg’. We zien dan vaak dat voorouders bijvoorbeeld tuberculose hebben gehad. De verzwakking die ze door de tbc-bacterie hebben opgelopen, geven ze door. En dat kan een gevoeligheid voor eczeem, astma, allergieën, hooikoorts en oorontstekingen met zich meebrengen.’

Homeopathische behandeling

Bij baby’s moet Bruins afgaan op wat ze bij het kind ziet en van de ouders hoort. Waar zit het eczeem, hoe ziet het eruit, wat verbetert het, wat juist niet, wanneer is het ontstaan, wat is de ziektegeschiedenis, en bovendien: wat voor type kindje is het? Bij oudere kinderen heeft ze meer informatie, omdat ze die kan vragen hoe het eczeem voelt, wat een verschil maakt, of er thuis of op school dingen spelen. ‘De middelen die ik voorschrijf – vaak drie verschillende – zijn gebaseerd op welke verstoring ik vind, het type eczeem, en ik geef ook vaak een ‘constitutiemiddel’ dat past bij dit specifieke kind.’ Daarnaast vergt de homeopathische behandeling ook aandacht voor de ouders, legt Bruins uit:

‘Ze kiezen voor iets wat de omgeving niet altijd begrijpt. Dus ik moet ouders soms ook helpen weerbaar te zijn naar de buitenwereld toe. Met mijn behandeling ben je ook niet binnen een week eczeem-vrij. Het is een proces en het is belangrijk dat ouders dat beseffen. Ik raad daarom ook vaak aan om hulp – van bijvoorbeeld opa en oma – in te schakelen, zodat de ouders een nacht kunnen doorslapen.

En zoek een natuurlijk product waarmee je de huid kan verzorgen.’ Dat verschilt per kind, ziet Bruins. Bij het ene kind werkt havermout- of calendulazalf, bij het andere kind is aloë vera of wolvet fijn. ‘Maar vaseline? Dat broeit snel en geeft dan ook jeuk. Dat vind ik iets voor schaatsen.’

Dermatologische behandeling

Dermatoloog Van der Rhee adviseert juist wel om mixen met vaseline te gebruiken. Wie bij haar in de praktijk komt, krijgt eerst een uitgebreid huidverzorgingsadvies: je kind mag gerust dagelijks kort baden of douchen, maar was alleen met lauw water, dep iets af (een laagje vocht op de huid is niet erg) en vet de huid daarna compleet in.

Er zijn heel veel verschillende soorten middelen om de huid mee in te vetten. ‘Maar gebruik wel echt vet, en geen crème’, aldus Van der Rhee. ‘Crème is op waterbasis, vet op vetbasis. Met vet smeer je een extra laagje op de huid, waardoor deze minder vocht verliest. Verder is het goed om te weten dat kinderen met een gevoelige huid producten met parfum vaak niet verdragen.’

Als het eczeem daarmee niet weggaat, start ze een ‘klassieke’ eczeembehandeling met corticosteroïdcrème: een hormoonzalf die het immuunsysteem van de huid lokaal onderdrukt. ‘Ik vertel ouders welke middelen ik in mijn assortiment heb, en zij mogen kiezen waarmee ze gaan smeren. Voor kinderen heb ik iets meer keuze dan voor baby’s. Sommige ouders vinden het lastig om hormoonzalf op hun kind te smeren, omdat ze bang zijn voor bijwerkingen zoals huidverdunning. Dat snap ik. Maar we weten uit studies dat je heel lang moet smeren, op één plek en met een hele sterke concentratie, wil dat gebeuren.

Mijn schema is veilig en ik laat ouders nooit langdurig iedere dag smeren. Baby’s met heftig eczeem reageren vaak goed op corticosteroïd crème. Dat is heel welkom als het hele gezin al weken niet slaapt.’

Wacht niet te lang

‘Eczeem en ook de behandeling ervan vraagt heel veel van ouders. Als mensen smeren wat ik ze aanraad te smeren, zie je vaak binnen vier tot zes weken een mooi resultaat’, zegt Van der Rhee. ‘Wat ik ouders wil meegeven is: wacht niet te lang. Soms gaan ouders zelf op onderzoek uit, bijvoorbeeld met voeding en kruiden.

Daar ben ik helemaal niet op tegen, want een natuurlijk middel is uiteindelijk heel prettig. En omdat ik ook leefstijlcoach ben, werk ik als dermatoloog ook meer holistisch, kijkend naar de gehele mens, niet de huid alleen. Er lopen interessante onderzoeken naar de relatie tussen voeding en eczeem. Maar als ik een kindje zie met zwaar onderbehandeld eczeem, dat ontstoken of geïnfecteerd is, denk ik: dit had niet gehoeven.’

Behandeling middels voeding

Over de relatie tussen voeding en eczeem, daar weet vitale leefstijlexpert Rovers alles van: ‘Als ik mensen behandel voor hun eczeem, kijk ik altijd naar de darmflora, de lever en de bloedsuikerspiegel. Heel vaak begint het bij de bloedsuikerspiegel. Als deze instabiel is, krijg je snel een eczeem-reactie. Dus what to do: alle troep en snelle suikers schrappen uit het dieet. Vaak is het eczeem dan óf weg, óf een stuk minder. Je kan ook iets toevoegen aan het dieet waarmee je de darmflora stimuleert. En ten slotte: zorg ervoor dat je niet te veel vraagt van je lever.’ Maar hoe zorg je ervoor dat zuigelingen de juiste voedingsstoffen binnenkrijgen? Heel simpel: via het voedingspatroon van de moeder. Want zolang de baby borstvoeding krijgt, is zij verantwoordelijk voor het dieet van de baby. ‘Qua voeding kun je letten op drie dingen: eet geen rauwe groente – zeker niet uit de nachtschadefamilie. Dus geen tomaat, paprika en aubergine. Aardappel valt ook onder de nachtschadegroente, maar daar zie ik zelf niet zoveel problemen.

‘Kijk uit met zuivel en drink alleen gefermenteerde rauwe zuivel. Dat is puur, dus zonder toevoegingen, en door het fermentatieproces is de zuurgraad zo laag dat bacteriën zoals salmonella er niet kunnen leven. Bij niet gefermenteerde rauwe melk is dat niet zo. En beperk de inname van eieren, die zijn voor eczeem vaak ook een trigger. Ik ben een enorme fan van eieren, maar als je baby eczeem heeft, raad ik moeders aan het uit hun dieet te schrappen. ‘Vanuit mijn expertise kijk ik vooral naar wat er in het lichaam gebeurt, maar er zijn natuurlijk ook externe factoren die eczeem triggeren, zoals wasmiddel, shampoos en andere producten die je op de huid gebruikt. Veel van deze producten zijn helemaal niet geschikt voor de gevoelige babyhuid.’

Wat Rovers vaak ziet, is dat eczeem-klachten opspelen of erger worden tijdens de overgang naar vast voedsel of wanneer borstvoeding wordt afgebouwd en vervangen door kunstvoeding. ‘Veel kunstvoeding bestaat uit gepasteuriseerde koemelk met synthetische vitamines en mineralen, aangemaakt met zaadolie en suiker. Het is heel lullig om te zeggen, maar ik snap wel dat het dan misgaat. Mijn eigen kind zou zo lang mogelijk moedermelk krijgen, en als het moet, kunstvoeding op basis van biologische geitenmelk.’

Voor dit artikel spraken we een dermatoloog, een vitale leefstijlexpert en een homeopaat. Maar we vinden vast in nog meer hoeken van de gezondheidszorg oplossingen voor eczeem. Kies een manier die werkt voor jouw klachten, en misschien nog belangrijker: een hoek waar jij je thuis bij voelt.

over de geïnterviewden

Manon Bruins werkt zo’n twintig jaar als klassiek homeopaat en heeft een eigen praktijk in Apeldoorn. Ze ziet veel verschillende mensen en klachten. Van vrouwen met hormonale klachten, al dan niet tijdens de overgang, zwangerschap en bevalling, tot mensen met migraine en kinderen met eczeem. ‘De hele wereld komt aan je bureau voorbij. En ik zie ook vaak complete gezinnen. Die veelzijdigheid, en dat het zulk dankbaar werk is, maakt mijn beroep zo mooi.’

Voor meer informatie; homeopathiepraktijk.net