Een golf aan nieuw onderzoek wijst erop dat psychische ziekten, zoals veel andere ziekten, het gevolg zijn van ontsteking. Celeste McGovern onderzoekt hoe u het vuur in uw immuunsysteem kunt blussen om depressies, angsten, dwangstoornissen en meer te genezen.

De laatste keer dat Ali Zeck een zelfmoordpoging deed, was tijdens haar opname in een psychiatrische kliniek. De antidepressiva werkten niet, net als alle andere psychofarmaca die ze een kwarteeuw lang in allerlei doseringen en combinaties had geslikt. Toen Ali begin twintig was, werd bij haar een eetstoornis vastgesteld. Ze werd een paar dagen opgenomen en ging naar huis met haar eerste recept voor pillen die ze, zo werd haar verteld, de rest van haar leven zou moeten slikken.

In de tien jaar daarna was Ali’s leven ‘een dagelijks terugkerende strijd’ tegen depressie en angst. Ze slikte een cocktail aan pillen van diverse artsen en had het gevoel in een achtbaan te zitten, waarin donkere depressies en manische periodes elkaar afwisselden. Uiteindelijk kreeg ze de diagnose bipolaire stoornis.

Ali kon zich maar net aan staande houden. Soms huilde ze uren of dagen achtereen, dronk om halfelf ‘s morgens al wijn om de stimulerende effecten van haar medicijnen te dempen en pulkte net zo lang aan haar huid tot die ernstig ontstoken was. Vanwege haar psychotische perioden en zelfmoordpogingen werd ze steeds vaker opgenomen.

Toen Ali 45 jaar was, zich midden in deze neerwaartse spiraal bevond en zelfmoordgedachtes had, klopte ze bij Kelly Brogan aan, een New Yorkse psychiater en auteur van A mind of your own. Hij behoort tot een kleine groep artsen die psychische ziekten niet beschouwen als een ‘chemische disbalans in de hersenen’ of als een permanente hersenaandoening, maar als een systeemziekte (van het hele lichaam) die gekenmerkt wordt door ontstekingen die als een vuur om zich heen grijpen.

Deze ‘ontstekingstheorie’ voor psychische aandoeningen bestaat al meer dan twintig jaar, maar staat nu opnieuw in de belangstelling. De theorie luidt dat psychische ziekten, van depressie tot schizofrenie, verband houden met een overactief, op hol geslagen immuunsysteem. Dat overactieve veroorzaakt psychische symptomen, maar ook allerlei uiteenlopende lichamelijke problemen, die vaak afgedaan worden als toevallig en op zichzelf staand.

De ontstekingstheorie gaat ervan uit dat uw huiduitslag, uw prikkelbare darm of uw hartziekte wel degelijk samenhangt met uw stemming en geestelijke stabiliteit. Deze verschijnselen wijzen er allemaal op dat uw immuunsysteem langdurig hyperactief is, ofwel omdat het op een bepaalde prikkel reageert, ofwel door een auto-immuunaanval op het eigen lichaam, of door beide.

Ontsteking is de natuurlijke reactie van het immuunsysteem dat ons verdedigt tegen indringers zoals vreemde bacteriën en virussen en tegen gifstoffen in verontreinigende stoffen of medicijnen. Ook als we gewond raken, reageert ons immuunsysteem met een ontstekingsreactie: de roodheid, zwelling en warmte die we zien, ontstaan doordat onze immuuncellen zich haasten om de dreiging uit te schakelen en te helpen bij het herstel.

Maar als ons immuunsysteem overprikkeld wordt of langdurig geactiveerd, kan dit problemen geven. Omdat het zo’n geavanceerd verdedigingsmechanisme is, kan het veel schade aanrichten als het zich op de verkeerde dingen richt. Chronische ontsteking speelt een belangrijke rol bij atherosclerose1 en is de veroorzaker van auto-immuunziekten, van diabetes type 2 tot MS.2 Mensen met chronische ontstekingsziekten zoals colitis hebben ook meer kans op mutaties (veranderingen in het DNA) die kanker veroorzaken.

Het immuunsysteem en uw hersenen

Hoewel ontsteking een bekende veroorzaker is van andere ziekten, heeft het lang geduurd voordat artsen gingen nadenken over de rol ervan bij de psychische gezondheid. Maar inmiddels groeit het bewijs.

Een overzichtsstudie uit dit jaar laat zien dat cytokinen – eiwitten die een belangrijke rol spelen in het activeren van onze afweer – ook invloed hebben op neurologische functies, en dat ze bij patiënten met een depressie veranderd zijn.

Uit eerdere studies bleek dat bijna de helft van de patiënten met hepatitis (leverontsteking) die een behandeling met cytokinen kregen, een depressie ontwikkelden.4 En het aantal cytokinen steeg en daalde al naar gelang de ernst van de depressie.5

Uit een literatuurstudie uit 2016, waarin 114 onderzoeken naar schizofrenie, bipolaire stoornis en depressie werden vergeleken, bleek dat de cytokinen bij al deze aandoeningen dezelfde afwijkingen te zien gaven.6En in twee recente studies werd een verband gelegd tussen OCD (dwangstoornis) bij kinderen en verhoogde cytokinewaarden.7

Door de brandwerende deur

In 2017 ontdekten onderzoekers van het Kinderziekenhuis in Boston hoe ontsteking de hersenfunctie kon beïnvloeden. Ze bestudeerden muizen met lupus, een aandoening waarbij het lichaam per abuis zijn eigen organen aanvalt. Deze auto-immuunziekte veroorzaakt symptomen als vermoeidheid, pijn in spieren en gewrichten en huiduitslag, maar ook neuropsychiatrische symptomen, zoals hoofdpijn, depressie, angstklachten en bij driekwart van de patiënten zelfs insulten.

Bij lupus maken de witte bloedcellen de cytokine interferon-alfa (IFN-α) aan, die fungeert als de generaal van het immuunsysteem: hij roept andere commando’s op de aanval in te zetten.

De onderzoekers in Boston ontdekten dat IFN-α door de bloed-hersenbarrière heen gaat en daar de microglia – de immuuncellen in ons zenuwstelsel – activeert, die vervolgens de verbindingen tussen zenuwcellen in de hersenen slopen.‘We hebben een mechanisme ontdekt dat een direct verband legt tussen ontsteking en psychische ziekten,’ zegt hoofdonderzoeker Michael Carroll. ‘Deze ontdekking heeft grote gevolgen voor allerlei aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel.’ 8

Hoe deze strijders van ons immuunsysteem in de hersenen kunnen komen, is nog niet precies duidelijk, maar in 2015 ontdekten onderzoekers van de Universiteit van Virginia een compleet netwerk van lymfevaten in het centrale zenuwstelsel: dat kan de route zijn.9Waarom chronische ontsteking?
Het idee dat een infectie tot een psychische ziekte kan leiden, bestaat al heel lang. De Amerikaanse psychiater Henry Cotton was daar aan het begin van de twintigste eeuw al zo van overtuigd, dat hij bij zijn patiënten verrotte tanden trok in de hoop hen te genezen, en als dat niet werkte liet hij andere mogelijke boosdoeners chirurgisch verwijderen, zoals amandelen, eierstokken en testikels.

Die methode is uit de mode geraakt, maar men is het erover eens dat bepaalde infecties tot neurologische en ontstekingsziekten kunnen leiden.
Latente of chronische infecties maken dat het immuunsysteem voortdurend actief is, en infecties met het epsteinbarrvirus (de ziekte van Pfeiffer) en het cytomegalovirus blijken een verborgen oorzaak te zijn van ontstekingsziekten van het centrale zenuwstelsel zoals MS.10

Uit een baanbrekend onderzoek uit 2017 door onderzoekers van University College en de medische faculteit van de Queen Mary Universiteit in Londen bleek dat als een infectie eenmaal ‘over’ is, het immuunsysteem zijn oorspronkelijke staat niet weer aanneemt, zoals algemeen werd aangenomen. Gezonde vrijwilligers die geïnjecteerd werden met een dode E. coli-bacterie hadden namelijk weken nadat hun symptomen over waren nog afwijkende ontstekingsmarkers.11

Met andere woorden: als u een infectie hebt, verandert uw immuunsysteem permanent, het gaat anders reageren op nieuwe infecties.
Op de vraag in hoeverre de experimentele besmetting verschilt van een vaccinatie, antwoordt onderzoeksauteur David Gilroy: ‘Dat doet zij niet… ze zijn identiek.’

Dat geeft te denken over tientallen kinder-, booster- en griepvaccinaties waarmee we ons immuunsysteem steeds, soms jaarlijks, opporren.
Een overzichtsstudie uit 2015 keek naar de onderzoeken waarin een verband werd gevonden tussen vaccinatie en psychiatrische bijwerkingen. Er bleken vele mechanismen te zijn waarmee vaccins afweerreacties kunnen versterken die verband houden met psychiatrische ziekten.12

Voeding stookt het vuur op

Uit een andere recente studie bleek dat onze westerse voeding eenzelfde afweerreactie van het immuunsysteem kan uitlokken als een infectie. Daardoor reageert het extra sterk op nieuwe prikkels.
Het Duitse onderzoeksteam ontdekte dat muizen die ongezonde voeding kregen, een acute afweerreactie vertoonden en dat de genen die betrokken zijn bij hun immuunsysteem werden geactiveerd. Toen ze weer op hun normale dieet werden gezet, nam de ontsteking weliswaar af, maar de veranderingen in hun natuurlijke immuunsysteem werden niet teruggedraaid, en veel genen die waren geactiveerd, bleven actief.13

Brand in de bovenkamer

Terugkerende infecties, injecties en langdurige aanvallen zijn voor het immuunsysteem net zoiets als wat een lucifer is voor droog gras. En als het immuunsysteem eenmaal is geactiveerd, maakt het geen onderscheid meer tussen de verschillende stressoren (prikkels) die de ontsteking in stand houden. Gifstoffen uit de omgeving, bepaalde voedingsmiddelen, slaapdeprivatie en ook fysieke mishandeling of schade kunnen de afweer weken-, maanden- of jarenlang laten opvlammen of nasmeulen.

Ali vergelijkt, net als sommige andere patiënten, haar ergste psychiatrische perioden ook met een inferno. ‘Het was alsof mijn hersenen in brand stonden,’ vertelt ze. ‘Ik viel gewoon om van pure uitputting. Ik stond om drie, vier uur ‘s morgens op omdat ik niet kon slapen… maar mijn hersenen waren actief zodra ik mijn ogen opendeed.’

Ali en haar artsen merkten dat haar symptomen verergerden als haar menstruatie eraan kwam. ‘De hersenen zijn de hoogste baas van hormonale reactiecycli, en ontstekingen in het lichaam kunnen de reactiviteit [het vermogen om op prikkels te reageren] van de hersenen beïnvloeden, wat tot verdere hormonale chaos leidt,’ zegt Ali’s psychiater Brogan.

Ali merkte ook dat haar geestestoestand achteruitging als ze bepaalde dingen gegeten had, zoals pizza, pasta of suikerrijke voeding. Suiker kan de hormonen grondig in de war sturen, doordat het insulinepieken en daarna sterke dalingen veroorzaakt, wat op zijn beurt invloed heeft op de hersenen. Daarom spoorde psychiater Brogan Ali aan om een streng ontstekingsremmend dieet te volgen. Ze moest allereerst alle suikers, gluten en zuivel

chrappen, want die kunnen een afweerreactie uitlokken. Vervolgens alle bewerkte voedingsmiddelen laten staan, want die zitten meestal boordevol ontstekingsbevorderende, ranzige of deels geharde oliën (zoals zonnebloemolie en andere plantaardige oliën), chemische stoffen en verborgen suikers. ‘Ik adviseer een dieet dat glycemische schommelingen binnen de perken houdt, zonder geraffineerde koolhydraten en granen en met veel natuurlijke vetten, zodat je het lichaam weer leert om vetten als brandstof te gebruiken,’ zegt Brogan. ‘Dat is de voorkeursbron voor onze hersenen.’

Een groot deel van ons immuunsysteem is gehuisvest in de darmen, vooral in de microben daar, die het immuunsysteem ‘trainen’ en als het uit balans is helpen om het weer in evenwicht te brengen. Probiotische voedingsmiddelen zoals zuurkool, dat wemelt van de gezonde bacteriën, kunnen de ecologie van de darmen herstellen en helpen de gecompliceerde relatie tussen het immuunsysteem, de darmenhormonen en de hersenen weer in balans te krijgen.

Ali kon zich helemaal vinden in haar dieet. Ook paste ze op advies van Brogan haar leefstijl aan: ze ging droogborstelen (dry skin brushing) om de lymfedrainage te stimuleren, en gebruikte koffieklysma’s om haar lever te ondersteunen. Ze begon ook dagelijks te mediteren met een geleide meditatie van twintig minuten. Mind-bodytherapieën zoals yoga, tai chi, qi gong en meditatie blijken de genexpressie van ontstekingsremmende genen te versterken en de genen die met ontsteking samenhangen, te onderdrukken.14

Ali begon met kundalini-yoga en merkte dat dit haar paniekaanvallen temperde. Ook gebruikte ze Emotional Freedom Techniques (EFT), waarbij je op acupunctuurpunten klopt om oude rancunes los te laten en paniekaanvallen te beteugelen.

Het duurde even, maar een paar maanden nadat ze een ontstekingsremmend dieet was gaan volgen en haar leefstijl had veranderd, merkte Ali dat ze zich steeds meer ‘in balans ‘, ‘geaard’ en ‘vredig’ voelde. Ze heeft haar slaapmedicatie niet langer nodig en gebruikt helemaal geen psychofarmaca meer.

Ali slaagde er ook in het lot van haar dochter te keren, die op haar twintigste medicatie kreeg voor een bipolaire stoornis. Ze leerde haar dezelfde instrumenten te gebruiken die ze zelf had gebruikt, en haar dochter genas zonder medicatie. ‘We hebben het vermogen om niet alleen onszelf te genezen, maar ook de volgende generatie,’ aldus Ali. ‘We kunnen tegen hen zeggen: “Kijk, er is een andere manier waarop je dit kunt doen”.’

Literatuur
1. Circulation, 2002; 105: 1135-43
2. Ann N Y Acad Sci, 2018; 1413: 59-68
3. Mol Psychiatry, 2018; 23: 48-58
4. Psychosomatics. 2003;44:104–112
5. Psychoneuroendocrinology, 2014; 45: 77-86
6. Mol Psychiatry, 2016; 21: 1696-1709
7. Eur Child Adolesc Psychiatry, 2018 Jan 4; J Neuroinflammation, 2017; 14: 261
8. Nature, 2017; 546: 539-43
9. Nature, 2015; 523: 337-41
10. Clin Transl Immunology, 2014; 3: e27
11. PLoS One, 2017; 12: e0186964
12. Altern Ther Health Med, 2015; 21(suppl 3): 18-26
13. Cell, 2018; 172: 162-175.e14
14. Brain Behav Immun, 2016; 51: 1-11
15. Adv Mind Body Med, 2017; 31: 4-11

Herstel uw oververhitte hersenen

• Schrap suiker, geraffineerde koolhydraten en granen
• Gebruik meer natuurlijke vetten
• Bestrijd angst en depressie, en breng uw stresshormonen op orde door lichaamsbeweging, meditatie en yoga
• Gebruik natuurlijke ontstekingsremmers, zoals meervoudig onverzadigde vetten (teunisbloemolie en visolie), curcumine (het actieve bestanddeel van kurkuma) en probiotica.

Ontstekingsremmende supplementen

Ali’s dieet is als casestudy beschreven.15 Haar supplementen, waaronder natuurlijke klierextracten, werden afgestemd op haar hormoonwaarden, die de eerdere diagnose van een polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) en hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) bevestigden, en ook een algehele milde ontsteking lieten zien. Hieronder staan de supplementen die zij kreeg:

Ter ondersteuning van de ontgifting:
Chlorella
Dosering: 2x/dag 1800 mg, gedurende
20 dagen
Natriumalginaat
Dosering: 2x/dag 400 mg

Ter ondersteuning van het zenuwstelsel:
Natuurlijk runderleverextract
Dosering: 2x/dag 500 mg
Kalium en magnesium
Dosering: 70 mg magnesium, 99 mg kalium per dag
Natuurlijk bijniermergextract
Dosering: 100 mg/dag
Omega 3-6-9-olie
Dosering: 3x/week 1 eetlepel
Natuurlijk hypothalamusextract
Dosering: 2x/dag 500 mg
Gamma-aminoboterzuur (GABA)
Dit is de belangrijkste remmende neurotransmitter in het centrale zenuwstelsel, die de prikkelgevoeligheid van de zenuwcellen verlaagt
Dosering: 2 tot 4 capsules (100 mg/capsule) afhankelijk van de angstklachten
Theanine
Theanine is een aminozuur dat een voorloper is van L-glutamaat en L-glutamine afkomstig uit groene thee. Het kan een ontspannend effect hebben en de balans in het immuunsysteem verbeteren
Dosering: 2x/dag 200 mg

Ter ondersteuning van de spijsvertering:
Spijsverteringsenzymen
Waaronder betaïne, glutaminezuur-HCl, pancreatine plus ossengalzuur om de zuurgraad in de darmen te verhogen, wat helpt bij de vertering van voedingsstoffen
Dosering: 1 capsule (een combinatiepreparaat) bij elke maaltijd of volgens de instructies op de verpakking
Natuurlijk pancreasextract
Dosering: 3 capsules (in totaal 1275 mg) bij elke maaltijd en 3x/dag 10 capsules (4250 mg) tussen de maaltijden door

Ter ondersteuning van het hormonale evenwicht:
Schildklierextract
Dosering: 1 capsule (40 mg) per dag
Macawortel
Dit is een wortel uit Peru die kan helpen het hormonale evenwicht te herstellen
Dosering: 2 capsules (1000 mg) voor het ontbijt en de lunch
Berberine
Dit is een middel uit de traditionele Chinese geneeskunde dat ontsteking en diabetes tegengaat
Dosering: 2x/dag 1 capsule (200 mg)