Jaarlijks sterven in Nederland ruim 20.000 mensen direct aan de gevolgen van roken.Niet-rokers lopen ook risico,aangezien door ‘meeroken’ de kans op longkanker in sommige gevallen met wel 19 procent kan toenemen 1. Doordat roken verslavend is, kan het echter zeer moeilijk zijn met roken te stoppen. Meestal is niet alleen de nicotine, maar ook de gewoonte van het roken zelf een moeilijk te doorbreken gewenning. In de reguliere behandeling worden verschillende aspecten van die gewenning aangepakt, maar afzonderlijk van elkaar hebben de behandelingen maar weinig effect.

Conventionele behandelingen

Farmaceutische middelen, cursussen en andere hulpmiddelen ter ondersteuning bij stoppen met roken worden niet door het ziekenfonds vergoed. Bupropion (Zyban) is sinds 2000 op recept verkrijgbaar. Het is een antidepressivum met een werking op dat deel van de hersenen waar verslaving ontstaat. Bij ongeveer 20 procent van de rokers heeft het effect2. Het middel kent echter een scala aan bijwerkingen: van slapeloosheid tot fatale stuipaanvallen. Voor mensen met epilepsie in de voorgeschiedenis wordt het afgeraden. Overdosering kan leiden tot een te snelle hartslag en andere hartproblemen3. Gezien de potentieel ernstige bijwerkingen wegen de voordelen van bupropion niet op tegen de risico’s.

Nicotinetherapie is zonder recept verkrijgbaar. Hierbij worden de onthoudingsverschijnselen van nicotine tegengegaan door nicotine toe te dienen via een minder schadelijke weg dan tabaksrook. Er zijn verschillende vormen, waaronder kauwgom, huidpleisters, inhaleervloeistof, tabletjes voor onder de tong (’sublinguaal’) en zuigtabletjes. Deze therapie is effectief gebleken bij alle maten van verslaving. Op de lange termijn bedraagt het aantal mensen dat door nicotinetherapie blijvend stopt, 20 procent (net als bij bupropion), tegenover 10 procent onder hen die zonder therapie stoppen. Tot op heden is er geen enkele vorm van nicotinetherapie effectiever gebleken dan andere vormen4.

Wat artsen niet vertellen

Het cruciale nadeel van nicotinetherapie is dat het alleen werkt tegen de nicotineverslaving. Dat is slechts één aspect van de gewenning aan roken. Daar komt bij dat nicotinetherapie niet altijd de beste manier is om het verlangen naar nicotine te onderdrukken. Wie een aandoening heeft van het hart, een overactieve schildklier, diabetes, een ernstige lever- of nierstoornis of een maagzweer kan door de nicotinetherapie nog zieker worden. Bij zwangere vrouwen kan nicotinetherapie dezelfde slechte uitwerking hebben op de foetus als roken door de moeder5. In pleistervorm kan nicotinetherapie leiden tot huidirritatie en als inhaleervloeistof kan het de slijmvliezen van mond en neus aantasten6.
Isabel Atherton

BRONNEN:

1IARC [International Agency for Research on Cancer] Monograph Volume 83: Tobacco Smoke and Involuntary Smoking, 2002
2Expert Opin Drug Saf, 2002; 1: 303-305
3Expert Opin Drug Saf, 2002; 1: 303-305
4BMJ, 2000; 321: 355-358
5NICE Technology Appraisal Guidance 38, maart 2002
6BMJ, 2000; 321: 355-358
 

Alternatieven

• Hypnotherapie en acupunctuur kunnen helpen tegen verslaving aan roken.1
• Neem Rhodiola rosea, een plant die wordt gebruikt in de traditionele geneeskunst in Oost-Europa en Azië. Er wordt beweerd dat het een antidepressieve werking heeft dat de negatieve gevoelens tegengaat die kunnen ontstaan wanneer iemand met roken stopt2.
• Probeer glucosetabletten om te voorkomen dat het suikergehalte van uw bloed sterk daalt. Er is een klein aantal onderzoeken waaruit blijkt dat een laag bloedsuiker leidt tot verlangen naar nicotine3.
• Transcendente meditatie vermindert stress en is in verband gebracht met positieve effecten bij stoppen met roken4.
• Roep hulp in van buitenaf. Door steun van een counsellor of een lotgenotengroep wordt de slaagkans groter. Het afhaakpercentage bij gedragsondersteuning is ongeveer hetzelfde als bij nicotinetherapie, maar zonder de bijwerkingen. De meest effectieve vorm van ondersteuning is individuele counselling5 en de beste kans op succes op de lange termijn haal je door deze te combineren met nicotinetherapie6.
• Zelfhulpmiddelen, zoals zelfhulpboeken, kunnen helpen bij het stoppen met roken, al zijn ze minder effectief dan gedragsondersteunende therapie.7
• Zoek een steungroep, bijvoorbeeld op het internet (www.greensite.org/stop/indexnl.html) of via een training bij Stivoro (www.stivoro.nl/hulpbijstoppen.html).
• Gratis telefonische ondersteuning krijgt u bij Stivoro als u zich serieus aanmeldt door een formulier in te vullen (www.stivoro.nl/hulpbijstoppen.html).
• Gebruik uw wilskracht! Als puntje bij paaltje komt, zult u er nooit in slagen als u niet echt met roken wilt stoppen.

1Med Clin North Am, 2004; 88: 1607-1621
2Altern Med Rev, 2001; 6: 293-302
3CNS Drugs, 2001; 15: 261-265
4Aust Fam Physician, 2002; 31: 164-168
5BMJ, 2000; 321: 355-358
6BMJ, 2004; 328: 397-399
7BMJ, 2000; 321: 355-358