Ondanks de associatie met magie, bijgeloof en hekserij wordt hypnose inmiddels toch serieus genomen en zelfs beschouwd als therapie voor een groot aantal geestelijke, psychosomatische en lichamelijke aandoeningen.
Hoewel het woord hypnosis stamt van het Griekse hypnos dat ‘slaap’ betekent, is hypnose in feite een toestand van verhoogde concentratie en bewustzijn waarbij iemand wakker is. Een hypnotische trance, die wordt gekenmerkt door uiterst gerichte aandacht, waarbij onze kritische geest even niet meedoet, en een verhoogde gevoeligheid voor suggestie, veroorzaakt bepaalde veranderingen in de hersenen.
Hoewel het nog een raadsel is hoe hypnose precies werkt, wordt langzamerhand wel duidelijk dat hypnose een sleutelrol kan spelen in de moderne geneeskunde. Ook lijkt het veelbelovend bij de behandeling van een lange reeks moeilijk te behandelen emotionele en psychologische problemen. Zo helpt het bij depressie, angst, slaapstoornissen en verslavingen.
Depressie
Hypnose helpt niet alleen om de gangbare symptomen van ernstige depressie (zoals rusteloosheid en dwangmatig piekeren) te verlichten, maar helpt ook bij het aanleren van nieuwe vaardigheden – een essentieel en effectief gebleken onderdeel van alle therapieën3.
In een onderzoek naar cognitieve hypnotherapie (CH) – hypnose gecombineerd met cognitieve gedragstherapie (cognitive behavioural therapy, CBT) – werden 84 depressieve personen willekeurig ingedeeld in groepen die zestien weken lang behandeld werden met ofwel CH òf alleen CBT. Aan het slot van de behandeling waren beide groepen vooruitgegaan, maar in de CH-groep hadden de deelnemers 6 procent minder depressie, 5 procent minder angst en 8 procent minder wanhoop. Deze uitkomsten waren een jaar later nog steeds aanwijsbaar.
Angst
Met hypnose kunnen verschillende vormen van angst behandeld worden zoals fobieën, paniekaanvallen en posttraumatische stress (post-traumatic stress disorder, PTSD). In onderzoek bleken slechts twee sessies van vijftig minuten nodig om artsen te helpen hun examenvrees te overwinnen (de angst om te zakken voor een test) die een grote invloed had op hun leven. Ook angst voor medische behandelingen verminderde door hypnose.
Een nieuwe techniek op dit gebied wordt ‘hypnotherapeutische reuk-conditionering’ genoemd (hypnotherapeutic olfactory conditioning, HOC). Deze techniek maakt gebruik van het feit dat geuren een krachtige emotionele reactie kunnen oproepen. Onder hypnose koppelt de patiënt aangename geuren aan gevoelens van veiligheid en zelfcontrole.
Deze associatie gebruikt hij vervolgens om angst te overwinnen of te vermijden. Dat het werkt, blijkt uit wat de afdeling Geestelijke Gezondheidszorg van de Israëlische Strijdkrachten meldde: drie patiënten met respectievelijk een fobie voor naalden, een paniekstoornis en posttraumatische stress na gevechtssituaties werden met succes met HOC behandeld.