De nieuwste middelen voor gebruik bij reuma kunnen een levensgevaarlijke tuberculose-infectie veroorzaken.
Eindelijk dacht de farmaceutische industrie een alternatief gevonden te hebben voor de COX-2-remmers, die verantwoordelijk geacht worden voor minstens 60.000 sterfgevallen. Maar nu lijkt het erop dat de vervangende middelen, genaamd tumornecrosefactor-α (TNF-α) –remmers, even zo gevaarlijk zijn.
Deze middelen worden gebruikt bij de behandeling van reumatoïde artritis (artritis betekent gewrichtsontstekingen), artritis psoriatica en de ziekte van Bechterew (spondylitis ankylopoetica: een chronische ontsteking van de wervelkolom waarbij ook andere gewrichten en organen ontstoken raken). Inmiddels is echter een verband gevonden met een aantal levensbedreigende aandoeningen waaronder tuberculose (tbc).
In 2008 stelde de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) de eis dat op de verpakking van de TNF-blokker etanercept (merknaam Enbrel) een zogeheten ‘black-box-warning’ kwam die waarschuwt dat ‘infecties, waaronder ernstige infecties die leiden tot ziekenhuisopname of zelfs overlijden, zijn vastgesteld… Voorbeelden van de gevonden infecties zijn bacteriële sepsis en tuberculose’.
In Nederland zijn TNF-blokkers gecontra-indiceerd bij (risico van) sepsis en indien een patiënt een actieve infectie heeft, of tijdens gebruik van het middel krijgt. Voor het begin van een behandeling dient de patiënt te worden gescreend op tuberculose door een thoraxfoto en een huidtest.
Noch de farmaceutische autoriteiten, zoals de FDA, noch de fabrikanten van deze groep geneesmiddelen weten precies of het middel nu een latente infectie met tuberculose reactiveert of daadwerkelijk een nieuwe infectie veroorzaakt. Van het middel infliximab (merknaam Remicade) is bekend dat het niet zelden latente tuberculose reactiveert, soms met fatale afloop. Maar Wyeth, de fabrikant van Enbrel, heeft toegegeven dat patiënten die vóór behandeling met het middel geen latente tbc hadden, zoals bleek uit de test, later toch actieve tuberculose ontwikkelden.
De waarschuwing werd uitgevaardigd naar aanleiding van twee onderzoeken onder meer dan 20.000 en 15.000 patiënten met een percentage tbc van respectievelijk 0,01 en 0,007 procent. In de eigen gegevens van Wyeth staat dat tot 7 procent van de patiënten na een halfjaar gebruik van Enbrel samen met een ander middel, ernstige infecties kregen waaronder bacteriële longontsteking, bacteriële huidinfecties, longfibrose en fatale longontstekingen. Twee keer zoveel patiënten die het middel gebruiken krijgen een infectie van de bovenste luchtwegen ten opzichte van patiënten met een placebo.
Behalve longinfecties kunnen TNF-blokkers in alle organen virale, bacteriële, protozoale en schimmelinfecties veroorzaken. Het maakt niet uit of de middelen op zichzelf staand of in combinatie met een ander middel worden gebruikt. Het risico is met name groot bij diabetici of mensen met open wonden of met een verhoogd risico dat een eerder geleden infectie terugkomt (waaronder hepatitis B).