Het elektromagnetische veld (EMV) van hoogspanningsleidingen is in verband gebracht met leukemie, Alzheimer en andere degeneratieve aandoeningen. Dit wordt in vele onderzoeken bevestigd, maar elektriciteitsbedrijven noch de overheid doen iets met deze informatie. Waarom eigenlijk niet?
Het is vrijwel zeker dat mensen door elektromagnetische velden (EMV) leukemie, de ziekte van Alzheimer en andere onomkeerbare aandoeningen kunnen krijgen. Toch blijven de meeste wetenschappers – en energieproducenten en overheidsinstanties op het gebied van ruimtelijke ordening overal ter wereld – ontkennen dat hoogspanningskabels een gezondheidsrisico vormen.
Wat is er tot nu toe bekend over de gevaren van EMV?
Om te beginnen heeft het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) elektromagnetische velden met extreem lage frequenties (ELF-EMV) aangemerkt als een mogelijk carcinogeen, oftewel kankerverwekkende factor. Dit deed het naar aanleiding van de overweldigende hoeveelheid bewijsmateriaal die de laatste jaren aan het licht is gekomen.
Het laatste standpunt van het Agentschap, dat het in 2001 naar buiten bracht, is een volledige ommekeer ten opzichte van zijn standpunt van vier jaar eerder. Toen was Agentschap het nog met de meeste wetenschappers eens dat er geen bewijzen waren voor een causaal verband tussen hoogspanningskabels en ernstige ziekten. Nu adviseert de WHO om hoogspanningsleidingen ver van bewoonde gebieden aan te leggen ‘om de mensen daar zo min mogelijk aan bloot te stellen’.
Verder is de door de Engelse overheid gesubsidieerde Stakeholder Advisory Group on ELF EMFs (SAGE) in 2007 van mening dat er intussen genoeg bewijzen zijn voor een causaal verband tussen hoogspanningslijnen en leukemie bij kinderen om de elektriciteitsmaatschappijen een aantal voorzorgsmaatregelen te laten nemen. Met name raadt SAGE aan om hoogspanningsleidingen in de toekomst onder de grond te leggen en geen nieuwe huizen te bouwen binnen een afstand van 60 meter van bestaande hoogspanningskabels.
Deze opvatting wordt gedeeld door de staat Californië, die in 1993 opdracht gaf de veiligheid van hoogspanningsleidingen te onderzoeken. Dit onderzoek duurde tien jaar en er was een budget van 7 miljoen dollar voor beschikbaar. Deze studie, het zogeheten California EMF Project (2002), concludeerde dat magnetische velden van hoogspanningslijnen en andere bronnen waarschijnlijk een oorzaak zijn van leukemie bij kinderen en volwassenen, hersentumoren bij volwassenen, spontane abortus en ALS (amyotrofische laterale sclerose), de degeneratieve ziekte waar de astrofysicus Stephen Hawking aan lijdt.
De onderzoekers van het EMF Project verklaren dat ‘zelfs een gering risico voor de resterende levensduur een punt van zorg zou kunnen zijn voor toezichthouders, die al regels opstellen voor andere milieuproblemen die nog kleinere risico’s met zich meebrengen’.
Waarom zijn wetenschappers nog steeds zo hardnekkig onzeker over de concrete aanwijzingen die uit onderzoek naar voren komen en waarom weigeren overheden, regelgevende instanties en elektriciteitsmaatschappijen om in actie te komen? Zij zouden toch moeten weten dat het een behoorlijk gezondheidsrisico is als er een hoogspanningsleiding boven ons hoofd loopt.
Voordat we deze vragen beantwoorden, zullen we eerst een paar studies bekijken die sinds 2000 gepubliceerd zijn. Dat jaar was een keerpunt, omdat er toen onderzoek werd gestart dat niet te ontkennen verbanden legt tussen EMV en hun effecten op ons immuunsysteem.
Hoogspanningsleidingen en leukemie
De mogelijkheid dat hoogspanningskabels leukemie bij kinderen veroorzaken, heeft meer aandacht van onderzoekers getrokken dan enig ander gezondheidsprobleem in verband met EMV.